مسجد رنگونی ها در آبادان
مسجد رنگونی ها مسجدی با بنایی منحصربهفرد است و یکی از بناهای هندی و مربوط به رنگونیهای مقیم آبادان است.
قدمت مسجد رنگونیها به دهه ۱۲۹۰ هجری شمسی بازمیگردد که در فاصله نزدیک شط العرب قرار دارد.
با توجه به ارزش تاریخی و معماری، مسجد رنگونیها در تاریخ ۹ فروردین ماه ۱۳۷۸، به شماره ۲۲۸۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
مسجد رانگونیها یا آنگونه که مردم آبادان میگویند، رنگونیها، با معماری هندی و به همت رانگونیهای اهل برمه در آبادان ساخته شده است.
ماجرا از این قرار بود که بعد از پیدا شدن نفت به پیشنهاد انگلیسیها مدل پالایشگاه برمه بود. انگلیسیها تعدادی از مهندسان و کارگران برمهای را به آبادان آورده بودند تا از تجربه آنها در صنعت نفت بهره ببرند.
هنگامی که پالایشگاه آغاز به کار کرد، افراد زیادی از شهرها و کشورهای گوناگون به این شهر مهاجرت کردند. بخشی از این مهاجران نیز از کشورهای هند، پاکستان و برمه بودند که اکنون میانمار نامیده میشود.
مسجد رنگونیها در همان زمان، نزدیک پالایشگاه و با کمک مالی آن برای مسلمانان مهاجر رانگون ساخته شد. ساخت این بنا از سال ۱۲۹۱ پایهریزی شد و حدود هفت سال ادامه داشت و بالاخره در سال ۱۲۹۹ به پایان رسید.
معماران مسجد رنگونیها اهل هند بودند؛ بنابراین معماری مسجد بهسبک هندی است. این مسجد چهار گنبد کوچک و دو مناره دارد. نمای بیرونی آن با سیمان تزیین شده و بسیار رنگارنگ است. نقش و نگارهای نمای بیرونی نیز برجسته هستند.
تزیین مسجد شاید گچبری بهنظر برسد، اما در واقع با سیمان تزیین شده و بهعبارتی آرایههای آن سیمانبُری است. همچنین آینه که یکی از عناصر معماری ایرانی برای تزیین کاخها و امامزادهها است، در تزیین مسجد رَنگونیها بهکار رفته است. به نظر میرسد بخشی از مصالح ساختمانی را از جمله رنگ، از هند به ایران آوردهاند.
بنای مسجد از آجر ساخته شده است و ملات آهک و گل دارد و شامل شبستان، حیاط اصلی و ماذنه میشود. در جلوی بنا نقشینهای با عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» را میتوان مشاهده کرد. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به پایه، دو تونل هوا زیر آن ساخته شده است.
یکی از بخشهای زیبای این بنای قدیمی، محراب آن است. شکلهای هندسی و نقشهای اسلیمی با طرحهای برجسته، پر از رنگوطرح محراب را درمیان گرفتهاند. این طراحی بهگونهای است که تماشای بهشت را در خاطر انسان زنده میکند. سپس میرسیم به سازه سقف که ترکیب جالبی از لوله های نفت، ریل راهآهن و آرماتور دارد. ریلها، تیر فرعی و لولهها، در جایگاه تیر اصلی هستند.
سقف مسجد رنگونیها تحمل و مقاومت بسیار بالایی دارد. با اینکه در دوران جنگ به سقف شبستان خمپاره خورد، تنها یک سوراخ ۷۰ سانتیمتری در مرکز ایجاد شد و در تیزه قوسها ترک خوردگی دیده میشود. خوشبختانه سقف و بنا آسیب جدی ندیدند.