گزارشگر ویژه سازمان ملل از نقض حقوق بشر در جغرافیای ایران: افزایش اعدام‌ها، تبعیض و سرکوب معترضان
مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران، در نخستین گزارش خود از وضعیت حقوق بشر در این کشور، به شدت از نقض مکرر حقوق بشر توسط حکومت تهران انتقاد کرد. این گزارش که روز سه‌شنبه ۲۸ اسفند ۲۰۲۵ در پنجاه و هشتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ارائه شد، مواردی چون افزایش تعداد اعدام‌ها، نبود شفافیت در اطلاعات مربوط به مجازات‌ها، سرکوب معترضان و تبعیض علیه اقلیت‌ها را به‌عنوان موارد عمده نقض حقوق بشر درجغرافیای ایران معرفی کرد.
طبق گزارش ساتو، تعداد اعدام‌ها در ایران به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و در سال ۲۰۲۴ به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۵ رسیده است. او هشدار داد که اگر این روند ادامه یابد، ممکن است شمار اعدام‌ها در ایران به بیش از هزار نفر در سال برسد. ساتو همچنین تأکید کرد که جمهوری اسلامی اطلاعات شفاف و دقیق در خصوص آمار اعدام‌ها ارائه نمی‌دهد و این امر مانع از درک واقعی ابعاد این بحران انسانی می‌شود.
در بخش دیگری از گزارش، ساتو به تبعیض‌ها علیه اقلیت‌های بهایی، مسلمانان سنی‌مذهب، نوکیشان مسیحی و اقلیت‌های قومی اشاره کرد و گفت که در سال ۲۰۲۴ دست‌کم ۱۳ زن در ایران اعدام شدند. او همچنین به وضعیت حقوق زنان در ایران اشاره کرد و گفت که طبق قوانین کنونی جمهوری اسلامی، اعتبار شهادت زنان برابر با نصف شهادت مردان است.
سارا حسین، رئیس کمیته حقیقت‌یاب شورای حقوق بشر سازمان ملل، نیز در سخنان خود از آزار و اذیت زندانیان، به‌ویژه زنان، در ایران به عنوان «جنایت علیه بشریت» یاد کرد و افزود که جمهوری اسلامی از خشونت نامتناسب و سرکوب بی‌رویه برای مقابله با معترضان استفاده می‌کند. حسین همچنین به استفاده از فناوری‌های تشخیص چهره برای اجرای حجاب اجباری اشاره کرد و از این مسأله ابراز نگرانی کرد.
در واکنش به این گزارش‌ها، نماینده حکومت تهران در سازمان ملل، علی بحرینی، این گزارش را «مضحک و توهین‌آمیز» خواند و به شدت از کشورهای حمایت‌کننده این گزارش انتقاد کرد. او از کشورهای غربی به‌ویژه آلمان و بریتانیا خواست که به دلیل حمایت از اسرائیل، صلاحیت صحبت در مورد حقوق بشر را نداشته باشند. بحرینی همچنین به تحریم‌های وضع‌شده علیه حکومت تهران اشاره کرد و آن‌ها را عامل نقض حقوق مردم ایران دانست.
در همین حال، نمایندگان کشورهای استونی، آلمان، کاستاریکا و اتحادیه اروپا از گزارشگر ویژه سازمان ملل و هیئت حقیقت‌یاب تشکر کرده و خواستار پایان اعدام‌ها و شکنجه‌ها در جغرافیای ایران شدند. نمایندگان کشورهای ونزوئلا و کره شمالی نیز در دفاع از جمهوری اسلامی سخنرانی کردند.
این گزارش و واکنش‌های متناقض به آن نشان‌دهنده تنش‌های ادامه‌دار بین ایران و جامعه بین‌المللی در زمینه حقوق بشر است و بار دیگر ابعاد نقض‌های حقوق بشر در این کشور را برجسته می‌کند.
