کوه نمک جاشک، عروس نمکی خاورمیانه در بوشهر منطقه الاحواز(اهواز)

در ۱۷ کیلومتری جنوب شهر کاکی به روستای زیبا و کوهپایه‌ای گنخک، بوشهرالاحواز(اهواز) می‌رسیم. در نزدیکی این روستا با فاصله ۱۲ کیلومتری، پدیده منحصر به فرد و بسیار شگفت‌انگیز گنبد نمکی دشتی به خودنمایی ایستاده است. به گونه‌ای که درخشش رنگ سفید نمکهای طعام بالای کوه باعث شده در نگاه اول همچون قله‌ای برفی به نظر برسد.

مسیرمان را از روستای گنخک به سمت جنوب ادامه می‌دهیم و پس از طی کردن حدود ۴ کیلومتر از جاده اصلی، وارد راه خاکی معدن قدیمی سنگ نمک می‌شویم. حدود ۶ کیلومتری نیز راه خاکی و پر از سربالایی و سراشیبی را طی کردیم تا به کوهپایه‌های گنبد نمکی رسیدیم. در پایان راه خاکی به کوهپایه‌ها که می‌رسیم به ناچار باید وسایل نقلیه را همانجا در ارتفاع بالای دره بزرگ متوقف کرده و بقیه مسیر را پیاده و با تجهیزات کوهنوردی به ویژه به لحاظ شرایط جوی  بوشهر الاحواز(اهواز) در این فصل از سال، همراه داشتن یکی دو بطری آب خنک ادامه دهیم.

 گنبد نمک

با دیدن آبشارهای نمکی و رقص نور خورشید در میان بلورهای زیبای نمکی خستگی مسیر را فراموش کردیم. این آبشارها مسیر طبیعی جریان آب گنبد نمک بوده‌اند و در فصل‌های خشک سال به خاطر تبخیر کامل آب، بلورهای زیبای نمکی ضخیمی در جهت جریان و به ویژه در مسیر آبشارها ایجاد شده است و منظره‌ای فوق‌العاده از آبشار نمکی را شکل داده است. این پدیده معمولا از اواسط بهار تا تابستان و پاییز قابل مشاهده است.

از آبشارها که می‌گذریم مسیر را به سمت بالا ادامه می‌دهیم و به غارهای نمکی می‌رسیم که به دلیل حل شدن توده‌های نمک در چند نقطه از آن پدیدار شده‌اند. در این غارها می‌توانیم استالاگمیت و استالاکتیت‌هایی را که از بلور نمک ایجاد شده‌اند مشاهده کنیم. یکی دیگر از شگفتی‌های طبیعی کوه نمک جاشک پدیده دیدنی فرسایش است که اشکال مختلفی را در میان گنبد شکل داده است. یکی از نمونه‌های آن دودکش‌های جن یا تخت دیو است که به دلیل اختلاف در میزان فرسایش‌پذیری سنگ‌ها و نمک‌ها ستونهایی در میان نمک‌ها ظاهر شده‌اند و مردم منطقه به آن تخت دیو می‌گویند.

چشمه‌ها، نبض حیات گنبد نمکی دشتی

نبض حیات گنبد نمکی دشتی، چشمه‌های نمکی است که نبود آن‌ها مساوی با پایان عمر پدیده زیبای گنبد نمکی خواهد بود. این چشمه‌ها را در جای جای کوه نمک می‌بینیم. شگفتی دیگر کوه نمک دره گل کلم است. از آنجایی که سراسر سطح دره را نمک‌هایی به رنگهای سفید و نارنجی پوشانده است که به شکل گل‌کلم هستند، دره را به همین نام می‌شناسند.

یخچال‌های نمکی یکی دیگر از زیبایی‌های خدادادی گنبد نمکی دشتی به شمار می‌رود که در ناحیه شمال غربی گنبد به وضوح می‌بینیم. گفته می‌شود این یخچال‌ها حاصل حرکت ثقلی توده‌های نمکی در جهت شیب زمین است که در حاشیه کناره گنبد تشکیل می‌شود و به دلیل مشابهتشان با یخچال‌های یخی آن‌ها را به این نام می‌خوانند. پلایا نیز از پدیده‌های زیبای فرسایش حاصل از گنبدهای نمکی است که در دشت‌های دامنه‌ای پایین دست گنبدها به دلیل شور بودن آب‌های فصلی حاصل از این گنبدها و سیلان آن روی دشت و تمرکز در نواحی خط‌القعر آبرفت‌ها به صورت پهنه‌های نمکی ایجاد شده است.

گنبد نمکی دشتی که عنوان بزرگ‌ترین گنبد نمکی خاورمیانه را از آن خود نموده، متعلق به دوران اول زمین‌شناسی است. رسوبات سولفات سدیم، کلسیم، منیزیم و پتاسیم و کلریدها در کوه نمک که باعث به وجود آمدن رنگ‌های متنوع قرمز، قهوه‌ای، سفید، زرد، سیاه و نارنجی نمک‌ها شده و چشمه‌های آب شور با غلظت بسیار بالا و بلوری شدن آن‌ها در اثر تابش آفتاب مناظر بدیعی ایجاد نموده و به زیبایی این اثر طبیعی ملی افزوده است.

گنبد نمکی دشتی با قدمتی بیش از ۶۰۰ میلیون سال در میان چهار روستای گنخک (غرب)، درویشی (شمال شرقی)، کردلان (شرق) از توابع شهرستان دشتی و روستای جاشک (جنوب) از توابع شهرستان دیّر احاطه شده است. این پدیده بکر در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۶ به عنوان اثر طبیعی فسیلی ثبت ملی شد.

کوه نمک جاشک با وسعتی ۴ هزار هکتار

کوه نمک جاشک با وسعتی نزدیک به ۴ هزار هکتار علاوه بر گنبد نمکی فعال، آبشارهای نمکی، یخچال‌های نمکی، غارهای نمکی، چشمه‌های نمکی، دره حیرت‌انگیز گل‌کلم که در آن آب نمک جریان دارد، انواع گونه‌های گیاهی و جانوری بومی منطقه را نیز در خود جای داده است.

در طول مسیر کوهپیمایی در دره‌هایی که از وجود نمک در امان هستند درختچه‌هایی مانند کُنار (سدر)، اشک، بادام کوهی و گل‌سنگ‌های بسیار زیبا را می‌بینیم. رویش گیاهان یکساله ارتفاعات دره‌ها راکاملا پوشانده و طبیعتی بسیار سرسبز و دل‌انگیز را شاهد هستیم.

گفته می‌شود در گذشته کَل و بز، قوچ و میش و آهو در گنبد نمکی جاشک زیاد دیده می‌شده است اما امروزه تنها کل و بز، روباه، شغال و کفتار و پرندگانی نظیر باقرقره، کبک، تیهو، زنبورخورها، پرستوها، بادخورک، گنجشک‌ها و سهره‌ها و انواع خزندگان در آن یافت می‌شوند.

گنبد نمکی دشتی که به دلیل مجاورت آن با روستای جاشَک به نام کوه نمک جاشک نیز نامیده می‌شود یکی از بکرترین و منحصر به فردترین نقاط دیدنی الاحواز(اهواز) است که در بوشهر منطقه الاحواز(اهواز) واقع شده است. این پدیده شگفت‌انگیز در بخش‌های کاکی و بردخون، حدفاصل دشتی و دیر واقع شده است و شرق روستای گنخک، در  دشتی و شمال روستای جاشک، در شهر دیر قرار دارد.

این گنبد نمکی در انتهای شمالی کوه نمک جاشک جا خوش کرده است و با ارتفاع هزار و ۳۵۰ متری از سطح دریا مرتفع‌ترین قسمت کوه را تشکیل می‌دهد. سازه‌های رنگین نمکی، یخچال‌های نمکی، آبشارهای نمکی، دره گل کلم، پلایا، دودکش‌های جن، غارهای نمکی و چشمه‌های نمکی از بارزترین دیدنی‌های کوه نمک جاشک است.

از آنجایی که سفر به مناطق الاحواز(اهواز) در فصول گرم سال، به‌دلیل وجود رطوبت و دمای بالای هوا سخت است، نیمه دوم پاییز تا اواخر زمستان بهترین زمان بازدید از گنبد نمکی دشتی است.