
پیام روشن ریاض به تهران؛ نه جنگ، نه واسطهگری
در شرایطی که منطقه خاورمیانه در آستانه تحولات دیپلماتیک و امنیتی تازهای قرار دارد، سفر خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان سعودی، به تهران نشانهای روشن از تغییر توازن سیاستهای ریاض در برابر بحران هستهای ایران است. اظهارات علی الشهابی، تحلیلگر نزدیک به دربار سعودی، نشان میدهد که عربستان با هوشیاری در حال فاصله گرفتن از هرگونه درگیری مستقیم یا غیرمستقیم با تهران است و در عوض، مسیر دیپلماسی را دنبال میکند.
به گفته الشهابی، عربستان سعودی تلاش دارد پیامی صریح به تهران بدهد: ریاض در هیچ سناریویی نقش واسطه، تسهیلکننده یا خاکریز حمله به ایران را بازی نخواهد کرد. این موضعگیری، در تقابل مستقیم با تحلیلهایی قرار میگیرد که عربستان را متحد بالقوه آمریکا در برخورد نظامی با ایران میدانستند. در واقع، سعودیها تلاش میکنند تا از مسیر تقابل به مسیر موازنه و گفتگو عبور کنند.
نکته قابلتأمل دیگر در این تحلیل، حمایت عربستان از تلاشهای دونالد ترامپ برای یافتن راهحل دیپلماتیک در پرونده هستهای ایران است. این حمایت نشاندهنده آن است که ریاض بر خلاف برخی شرکای منطقهای، جنگ و تقابل را راهحل نمیداند و خواهان آن است که از بیثباتی بیشتر در منطقه پرهیز شود. این در حالی است که تحرکات نظامی اسرائیل در منطقه و اظهارات تند حکومت تهران ، تنشها را در سطح بالایی نگه داشته است.
همراهی محمد بن سعید آل جابر، سفیر عربستان در یمن، با وزیر دفاع عربستان در این سفر، نشانهای دیگر از پیوند زدن پروندههای امنیتی با مذاکرات منطقهای و تمایل به حلوفصل اختلافات از طریق گفتگو است. از آنجا که یمن همواره نقطه اصطکاک مستقیم میان ایران و عربستان بوده، این همراهی میتواند بیانگر تمایل عربستان به تثبیت آتشبس و خروج تدریجی از نزاعهای نیابتی باشد.
سفر وزیر دفاع عربستان به تهران و مواضع رسمی تحلیلگران نزدیک به ساختار قدرت در ریاض نشان میدهد که عربستان بهدنبال صلح است، نه جنگ. در شرایطی که آینده برجام نامشخص است و احتمال بازگشت ترامپ به کاخ سفید در افق دیده میشود، ریاض ترجیح داده است از هماکنون نقش سازندهتری ایفا کند و هزینه ورود به یک رویارویی جدید با حکومت تهران را نپردازد.