پیامدهای قطعنامه اخیر شورای حکام علیه حکومت تهران

کارشناسان و تحلیل‌گران مختلف می گویند شکست در مذاکرات وین، تشدید تحریم‌های حکومت تهران ، ارجاع پرونده حکومت تهران به شورای امنیت و حتی استفاده از مکانیسم ماشه در برجام  پیامدهای احتمالی قطعنامه شورای حکام است.

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز چهارشنبه 8 می 2022 با تصویب قطعنامه پیشنهادی آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس که با 30 رای موافق و مخالفت چین و روسیه همراه بود نسبت به پیداشدن مواد هسته‌ای در سه مکان اعلام‌نشده در ایران ابراز نگرانی کرد و خواستار همکاری و شفاف‌سازی کامل حکومت تهران در این زمینه شد.

به گزارش خبرگزاری آناتولی حکومت تهران چند ساعت پیش از تصویب این قطعنامه تهدید کرده بود که دوربین‌های نظارتی «فراپادمانی» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک مرکز هسته‌ای این کشور را خاموش و فعالیت دستگاه اندازه‌گیری برخط سطح غنا و فلومتر (OLEM)، متعلق به این سازمان متوقف می‌شود.

پس از تصویب نیز وزارت امور خارجه حکومت تهران تاکید کرد که «بانیان این قطعنامه مستقیما مسئول تبعات بعدی هستند و پاسخ حکومت تهران قاطع و متناسب است». سرپرست نمایندگی حکومت تهران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نوشت: تهران حق دارد در سیاست و رویکرد خود در قبال آژانس بازنگری کند.

تصویب این قطعنامه و در پی آن واکنش عملی و بیانیه‌های شدید مقام‌های حکومت تهران باعث شد تا صاحب‌نظران و تحلیل‌گران مختلف نسبت به پیامدهایی مانند شکست مذاکرات وین، افزایش تحریم‌ها، ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و استفاده تروئیکای اروپایی از مکانیسم ماشه در برجام صجبت کنند.

در همین راستا، حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس حکومت تهران طی مطلبی در روزنامه «آرمان» ضمن انتقاد از ضعف تیم دیپلماسی این کشور درباره احتمال ارجاع پرونده شورای امنیت نوشته است: این قطعنامه می‌تواند هشداری باشد تا حکومت تهران به همکاری بيشتر با آژانس وادار شود. معنای اين قطعنامه نيز ارجاع پرونده حکومت تهران به شورای امنيت سازمان ملل نيست.

از سوی دکتر حسن بهشتی پور، کارشناس مسائل هسته‌ای نگران پیامدهای منفی این قطعنامه برای حکومت تهران است. او در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایلنا» می‌گوید: روسیه و چین رای منفی دادند و ما رسماً اعلام کرده‌ایم که اگر پرونده ایران را به شورای امنیت ببرند حکومت تهران از ان.‌پی.‌تی خارج می‌شود. این اقدامات به نفع اسرائیل است و من مطمئنم که از این روند خشنود خواهد شد.

وی نسبت به بحت شورای امنیت و مکانیسم ماشه نیز چنین ابراز نگرانی کرده است: متأسفم که بگویم شورای حکام قطعنامه صادر کرد. قطعنامه بعدی‌اش سه ماه بعد و قطعنامه بعدی‌اش احتمالاً ارجاع به شورای امنیت خواهد بود و بهانه‌ای است تا اتحادیه اروپا و سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان چون از برجام خارج نشدند، می‌توانند مکانیسم ماشه را مجدداً فعال کنند، زیرا وضعیت‌شان مانند آمریکا نیست و همچنان در برجام هستند.

از دیدگاه دکتر یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران هدف از تصویب این قطعنامه، افزایش فشار به حکومت تهران در مذاکرات وین است. او در این زمینه به روزنامه «آرمان» گفته است: اين احتمال وجود دارد که اگر مذاکرات در آينده به نتيجه نرسد، فشارها عليه حکومت تهران بيشتر شود. هرچه مذاکرات ديرتر به نتيجه برسد، به همان اندازه فشارها بيشتر خواهد شد.

عبدالرضا فرجی‌راد استاد ژئوپلیتیک دانشگاه تهران و سفیر اسبق ایران در نروژ و مجارستان هم درباره تاثیر این قطعنامه بر روند مذاکرات وین به «ایرنا» گفته است: صدور قطعنامه‌ای علیه حکومت تهران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شرایط را جهت ادامه مذاکرات وین، سخت و پیچیده می‌کند. بدترین پیامد این قطعنامه می‌تواند انتقال پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت باشد و این موضوع قطعا روی مذاکرات وین اثرگذار خواهد بود.

گفتنی است نگرانی‌های فوق درحالی بیان می‌شود که برخی از سیاستمداران حکومت تهران خواهان واکنش شدیدتر این کشور به قطعنامه مذکور شده‌اند. به‌عنوان مثال، حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه «کیهان» تاکید کرده است که در واکنش به تصویب قطعنامۀ شورای حکام،حکومت تهران باید از پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان.پی.تی) خارج شود. فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران و عضو کمیسیون انرژی مجلس حکومت تهران نیز گفته است که حکومت تهران باید علاوه بر خروج از ان.پی.تی، غنی سازی اورانیوام را با غلظت بیش از نود درصد انجام بدهد.