
در میانه تنشهای فزاینده در خاورمیانه، وزارت خارجه ایالات متحده از گفتوگوی تلفنی میان مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، و هاکان فیدان، همتای ترکیهای او، خبر داده است. محور اصلی این تماس، بررسی «تهدیدهای حکومت تهران و گروههای نیابتی وابسته به آن» عنوان شده که امنیت منطقه را در معرض خطر قرار دادهاند.
به گفته تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، دو طرف در این گفتوگو بر اهمیت همکاری امنیتی، مقابله با تروریسم و تقویت اتحاد ناتو تأکید کردند؛ مؤلفههایی که در سالهای اخیر، با فراز و فرودهای فراوانی در روابط واشنگتن و آنکارا همراه بودهاند.
ترکیه در سالهای اخیر، روابطی پیچیده و چندلایه با حکومت تهران داشته است. درحالیکه دو کشور در پروندههایی مانند سوریه گاه در تقابل کامل بودند، در مواردی نیز همکاریهای تاکتیکی برای حفظ منافع مشترک داشتهاند؛ از جمله تسهیل ارسال تجهیزات نظامی از سوی حکومت تهران به نیروهای تحت حمایت خود در سوریه، یا سکوت آنکارا در برابر برخی اقدامات برونمرزی ایران.
با این حال، به نظر میرسد نقشآفرینی فزاینده گروههای نیابتی حکومت تهران در لبنان، سوریه، عراق و حتی یمن، باعث شده تا ترکیه نیز از چشمانداز بیثباتی منطقهای نگران شود؛ بیثباتیای که در نهایت میتواند امنیت ملی این کشور را نیز تهدید کند.
بر اساس گزارشهای متعدد، نهادهای امنیتی حکومت تهران در سالهای گذشته اقدام به ربایش مخالفان سیاسی خود در خاک ترکیه کردهاند؛ اقداماتی که در برخی موارد به اعدام افراد ربودهشده در داخل ایران انجامیده است. این تحرکات، گرچه در ابتدا با چشمپوشی یا سکوت مقامات ترکیه همراه بود، اما اکنون به نظر میرسد ترکیه نیز هزینه این مماشات را در معادلات منطقهای درک کرده است.
گفتوگوی اخیر میان روبیو و فیدان، نهتنها بازتابی از نگرانی مشترک نسبت به تحرکات حکومت تهران و گروههای نیابتی آن است، بلکه میتواند بهعنوان پیامی آشکار به تهران تلقی شود: ترکیه در حال بازتعریف موقعیت خود در قبال حکومت تهران است.
همزمانی این تماس با آغاز موج جدیدی از تلاشهای واشنگتن برای محدودسازی نفوذ منطقهای تهران – بهویژه در سایه مذاکرات هستهای مسقط – نشان میدهد که ترکیه بار دیگر بهسوی همراستایی با ناتو و محور غربی در حرکت است.
در نهایت، این تماس شاید آغاز فصل جدیدی در روابط امنیتی میان ترکیه و آمریکا باشد؛ فصلی که در آن، همکاری علیه پروژه نفوذ منطقهای حکومت تهران به یکی از محورهای اصلی تبدیل خواهد شد.