نگاهی به پرونده مرگ «ساسان نیک‌نفس»؛ مرگی شبیه قتل عمد
پیکر بی‌جان «ساسان نیک‌نفس»، زندانی سیاسی زندان تهران بزرگ، در حالی روز پنجشنبه ٢٠ خردادماه دفن شد که هنوز سوالات زیادی در مورد علت و زمان مرگ او بی‌پاسخ مانده است. نیک‌نفس که مشکلات جسمانی مختلفی از جمله بیماری‌های کبدی، دیابت و اعصاب و روان داشت، از سوی قاضی «ابوالقاسم صلواتی» به هشت سال حبس محکوم شد که پنج سال آن قابل اجرا بود.
در این گزارش گفته های سه همبندی ساسان نیک‌نفس و همین‌طور وکیل پرونده او آمده است.
خبر درگذشت ساسان نیک‌نفس، روز دوشنبه ۱۷ خردادماه از سوی اداره کل زندان‌های تهران بزرگ تایید شد. بر خلاف روایت این نهاد که مدعی وخامت حال ساسان در روز شنبه ۱۵ خردادماه شده است، سه همبندی سابق ساسان می‌گویند؛ حال او نخستین‌بار، جمعه عصر خراب شده، زندانیان او را به بهداری انتقال داده و بعد از مصرف یک دارو و بازگشت به زندان دوباره ساعت ٧ صبح روز شنبه با جاری شدن لخته خون از بینی و دهان ساسان، این بار با هوشیاری کم، این زندانی برای بار دوم به بهداری زندان اعزام شده است.
«احمدرضا حائری»، همبندی سابق ساسان می گوید: تقریبا ١١ ساعت این زندانی در روز یکشنبه برای انتقال به بیمارستان خارج از زندان انتظار کشید.
«علی شریف‌زاده»، وکیل ساسان می‌گوید او جمعه شب هم یک‌بار به بهداری زندان مراجعه کرده و بعد از درمان ناقص به زندان بازگشته است: «متاسفانه میزان اطلاع‌رسانی در مورد زمان وخیم شدن حال موکل من بسیار اندک است. ما فعلا از بانیان مرگ ساسان به اتهام «قتل عمد» شکایت کردیم. بازپرس پرونده هم دستور بازبینی دوربین سالن قرنطینه تیپ ٢ زندان را برای بررسی دقیق زمان و نحوه انتقال ساسان به بهداری را صادر کرده است. با این حال، ما هم به طور غیرمستقیم از منابع داخل زندان شنیده‌ایم که حال ساسان نخستین‌بار، جمعه شب خراب شده است. او یک‌بار در همین روز به بهداری زندان مراجعه کرده و بعد از مصرف دارویی که نام آن را نمی‌دانیم، به زندان برگشته است.»
به گفته این وکیل «بار دوم شنبه ساعت ۷ صبح، ساسان با سطح هوشیاری پایین و بعد از جاری شدن لخته خون از بینی و دهان، به کمک دو همبندی به بهداری زندان منتقل می‌شود.»
دو همبندی سابق ساسان نیک‌نفس هم، با تایید این روایت می‌گویند، جاری شدن لخته خون از بینی و دهان این زندانی سیاسی در روز شنبه، زمینه انتقال مجدد او به بهداری زندان را فراهم کرد. اطلاعیه اداره کل زندان‌های استان تهران هم تایید کرده، اعزام مجدد ساسان به بهداری، همراه با کاهش سطح هوشیاری او صورت گرفته است.
علی شریف‌زاده، وکیل ساسان نیک‌نفس می‌گوید، او در روز انتقال به بیمارستان، بیش از ۱۱ ساعت در بهداری زندان تهران بزرگ برای انتقال به بیمارستان معطل شده است: «موکل من حدود ساعت ۱۸:۱۳ دقیقه روز شنبه، به بیمارستان فیروزآبادی تهران منتقل شده و بعد از ده دقیقه انجام عملیات احیای قبلی، مرگ او در ساعت ۱۸:۳۰ دقیقه اعلام می‌شود.»
علی شریف‌زاده، قبلا به وب‌سایت «امتداد» گفته بود، احتمالا مرگ ساسان در همان بهداری زندان رخ داده و جسد بی‌جان او را به بیمارستان فیروزآبادی منتقل کرده‌اند.
سناریوی تکراری خودکشی زندانی سیاسی با قرص
اداره کل زندان‌های استان تهران، در اطلاعیه ۱۷ خردادماه مدعی شده، حال ساسان نیک‌نفس به دنبال خوردن چند عدد قرص که از یک همبندی خود دریافت کرده، وخیم شده است. دو همبندی سابق ساسان که از زندان آزاد شده‌اند، می‌گویند در تماس برخی همبندی‌ها از داخل زندان شنیده‌اند که بحث مصرف قرص ترامادول مطرح است.
علی شریف‌زاده، وکیل ساسان با بیان این که من هم چنین چیزی را شنیدم، ولی تا مشخص شدن نتیجه بررسی سازمان پزشکی قانونی نمی‌توان نظر قطعی داد، ادامه می‌دهد: «در روز خاک‌سپاری ساسان، من موفق شدم جسد او را به طور کامل بازبینی کنم. عملیات کالبد شکافی انجام شده و منتظر نتیجه نهایی نمونه‌برداری، سم‌شناسی و علت تامه مرگ هستیم. به طور قانونی نتیجه این آزمایش‌ها باید تا چهل روز دیگر اعلام شود. بعد از آن می‌شود به طور دقیق در مورد صحت ادعای خوردن قرص و تشنج مغزی که اداره کل زندان‌ها مطرح کرده، اعلام نظر کرد.»
احمدرضا حائری، فعال حقوق زندانیان سیاسی، که نخستین بار روز یکشنبه، یک روز قبل از اعلام رسمی خبر مرگ ساسان نیک‌نفس، از وخامت حال او در صفحه شخصی خود نوشت، در مورد شایعه قرص ترامادول خوردن ساسان می‌گوید: «عصر روز یکشنبه که بعضی از زندانیان همبندی ساسان با من تماس گرفته و برای اولین‌بار از وخامت حال او خبر دادند، از آن‌ها در مورد دلیل بیمار شدن این زندانی پرسیدم که گفتند ظاهرا جمعه شب، یکی از همبندی‌ها در قرنطینه زندان یک عدد قرص ترامادول به او داده است. با توجه به اطلاعات بسیار محدودی که در این مورد از زندان به بیرون آمده، نمی‌توان با اطمینان در مورد صحت این ادعا اظهار نظر کرد. ولی حتی اگر چنین اتفاقی هم رخ داده باشد، مسئولیت آن به طور مستقیم، متوجه مدیران زندان و سازمان زندان‌ها است.»
این زندانی سیاسی سابق که مدتی هم با ساسان نیک‌نفس در زندان تهران بزرگ همبند بوده، با بیان این که مرگ ساسان را مثل از دست رفتن جان بسیاری دیگر از زندانیان سیاسی، می‌توان قتل سازمان یافته دانست، ادامه می‌دهد: «جدا از آن که ساسان در یک فرایند دادرسی ناعادلانه با این حکم سنگین روبه‌رو شد، ساسان در زندانی نگهداری می‌شد، که با وجود محرومیت از امکانات ابتدایی مثل آب شرب و غذا و محیط بهداشتی، ولی مواد مخدر و انواع قرص‌های روان‌گردان در آن به وفور پیدا می‌شود. پزشک زندان برای زندانی، بدون دلیل قرص خواب‌آور تجویز می‌کند و همین موضوع بارها به مسمومیت دارویی زندانی منجر شده است.»
زجرکش کردن زندانی سیاسی، به اتهام اسکناس‌نویسی
در اطلاعیه روز دوشنبه اداره کل زندان‌های استان تهران، همچنین ادعا شده ساسان نیک‌نفس در طول حدود یک سال حبس در زندان تهران بزرگ، «حدودا ۳۵ مرتبه توسط پزشکان متخصص اعم از اعصاب و روان، دندانپزشکی، متخصص داخلی، روانپزشک، روانشناس و پزشک عمومی ویزیت شده» و حال این زندانی رو به بهبودی بوده است.
منظور سازمان زندان‌ها از ۳۵ بار درمان ساسان نیک‌نفس، به ویژه در شرایطی که نزدیکان این زندانی سابق اعلام کردند، او باید به دلیل بیماری‌های متعدد از زندان آزاد می‌شد، چیست؟
یکی دیگر از همبندی‌های سابق ساسان نیک‌نفس، در مورد سابقه بیماری‌های جسمی و روانی او و درمان انجام شده در زندان تهران بزرگ می‌گوید: «ساسان هم از نظر روانی و هم از نظر جسمی به شدت بیمار بود. مشکل جسمی او را می‌شد به راحتی حتی از کندی شدید حرکات بدنی‌اش هم فهمید. او حتی در انجام کارهای روزمره خود به دلیل ضعف جسمانی مشکل داشت و نیازمند کمک دیگران بود. زندانیان سیاسی معمولا به او در انجام امور روزمره کمک می‌کردند. مهره‌های کمر ساسان به شدت درد می‌کرد. من خودم بارها او را برای درمان به بهداری زندان بردم، ولی جز تجویز داروی آرام‌بخش هیچ کار دیگری نکردند.»
این زندانی سیاسی سابق که نخواست نامش منتشر شود، ادامه می‌دهد: «من از همان دوران زندان و حتی بعد از آزادی با مادر او در ارتباط بودم. همه پزشکان شخصی ساسان، به طور کتبی عدم تحمل کیفر او را تایید کرده بودند؛ ولی در جریان بروکراسی قوه قضاییه، آزادی او بارها با اخلال روبه‌رو شد.»
علی شریف‌زاده، وکیل ساسان نیک نفس با تایید این موضوع می‌گوید همه اسناد در این مورد موجود است. او می‌گوید به دلیل محرمانه بودن این اسناد، امکان قانونی انتشار آن را ندارد.
«رامین باقریان»، اززندانیان سابق اعتراضات آبان ۱۳۹۸ و همبندی ساسان نیک‌نفس در تیپ ۲ و ۵ زندان تهران بزرگ با بیان این که از برخی همبندی‌های ساسان روایت مصرف قرص ترامادول در روز جمعه را شنیده، به دست‌کم سه بار اقدام به خودکشی با خوردن تعداد زیادی قرص و پاره کردن رگ دست ساسان اشاره می‌کند: «ساسان دست‌کم سابقه سه بار خودکشی را در زندان داشت. یک‌بار همان ماه‌های اول ورود به زندان، بعد از این که پزشکی قانونی، عدم تحمل کیفر او را تایید نکرد، در مقابل چشمان من، نزدیک به بیست قرص را یک‌باره خورد. همان لحظه من فورا تلاش کردم قرص‌ها را از دست او بگیرم که موفق نشدم. حتی بعد از خوردن قرص‌ها، دستم را یک لحظه روی گلوی ساسان گذاشتم تا از قورت دادن داروها جلوگیری کنم که از ترس خفه شدن او، زود دستم را کشیدم. بعد از خوردن قرص‌ها، ساسان به خواب عمیقی رفت و بدن او برای چند ساعت به لرزش افتاد. هر چقدر از وکیل بند و افسر نگهبان خواستیم فورا او را به بهداری منتقل کنند، می‌گفتند دارد نمایش بازی می‌کند تا آزاد شود.»
«رامین باقریان» نیر شاهد دو بار خودکشی ساسان به وسیله «تیزی» یا جسم تیز بوده است.
او که اوایل سال جاری از زندان آزاد شده، در گفت‌وگو با ایران وایر، روایت خود را از خودکشی‌های ساسان به وسیله تیزی این طور بیان می‌کند: «یک‌بار در همان تیپ ۵ زندان که ساسان ماه‌های اول حبس خود را در آن جا گذراند، حوالی ساعت ١ بامداد، از سرویس بهداشتی سالن صدای فریاد آمد و وقتی ما رفتیم، دیدیم ساسان با یک جسم تیز، دست خود را خراش داده و خون روی زمین جاری شده است. بعد از پیگیری بچه‌ها، ساسان را به بهداری منتقل کردیم و بعد از پانسمان دست، مجددا او را به زندان بازگرداندند.»
بار دوم خودزنی ساسان با جسم تیز یک ماه بعد از اتفاق قبلی، وقتی او امید خود را برای آزاد شدن از زندان از دست می‌دهد، اتفاق می‌افتد: «حدود یک ماه بعد از این اتفاق، یک روز ساسان را دیدیم که بسیار غمگین است و در حال گریه می‌گفت، من تحمل ۵ سال حبس را ندارم و باید آزاد شوم. حالم خوب نیست. بچه‌ها آمدند و به ساسان دلداری دادند. همان شب دوباره دیدیم که ساسان با تیزی بدن خود را زخم کرده و دوباره به بهداری زندان منتقل شد. احتمالا منظور سازمان زندان‌ها از بارها درمان ساسان، همین دفعاتی است که او به خاطر خودزنی به بهداری منتقل شده است.»
همه تلاش‌های سرکوب شده برای آزادی ساسان نیک‌نفس
اما جزییات پیگیری‌های حقوقی وکیل و خانواده ساسان نیک‌نفس در طی حدود یک سال حبس او برای آزادی با قید عدم تحمل کیفر چیست؟
ساسان نیک‌نفس، با تایید حکم ٨ سال زندان خود که ۵ سال آن قابل اجرا بود، از مردادماه سال گذشته به زندان تهران بزرگ منتقل شد. در این پرونده ١٠ متهم به اتهام عضویت در گروه حامی «رضا پهلوی»، به بیش از ۵۰ سال زندان محکوم شدند.
دو زندانی سیاسی سابق که ماه‌ها با ساسان نیک‌نفس در زندان تهران بزرگ همبند بوده‌اند، از مطلع بودن «علی القاصی مهر» دادستان تهران، نمایندگان عضو کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی، مدیران زندان تهران بزرگ و دادیار ناظر بر زندانیان سیاسی استان تهران از پرونده پزشکی این زندانی سیاسی خبر می‌دهند. گفته شده، از مصادیق اتهامی ساسان نیک‌نفس شعارنویسی بر روی دیوار و «اسکناس‌نویسی» بوده است.
پیش‌تر یک همبندی سابق این زندانی سیاسی، در شبکه اجتماعی «کلاب هاوس» گفته بود، مادر ساسان هم‌زمان با صدور رای ۸ سال زندان، تلاش زیادی برای قانع کردن قضات شعب بدوی و تجدید نظر برای عدم تحمل کیفر از سوی فرزند خود به دلیل ابتلا به بیماری کرده که مورد قبول دادگاه قرار نگرفته است.
حالا همبندی‌های سابق ساسان در زندان تهران بزرگ از مطلع بودن نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دادستان تهران در کنار مقامات زندان تهران بزرگ از بیماری‌های متعدد جسمی و روانی او می‌گویند: «یک بار، اواخر سال گذشته اعضای کمیسیون اصل نود مجلس به زندان تهران بزرگ آمدند. ساسان فورا برای درخواست آزادی خود به سراغ آن‌ها رفت. او نمی‌توانست به خوبی حرف بزند. یکی از همبندی‌ها، در مورد وضعیت جسمی و روانی او با یکی از نماینده‌ها صحبت کرد و مدارک پزشکی ساسان را هم نشان داد. آن نماینده فورا با تعجب گفت چرا ساسان با این وضع در زندان مانده است؟»
در کنار دو بار درخواست از پزشکی قانونی برای صدور رای عدم تحمل کیفر که قبلا وکیل ساسان نیک‌نفس شرح آن را در گفت‌وگو با ایران وایر مطرح کرده است، دست‌کم دو بار تلاش برای آزادی او با پابند الکترونیک هم صورت گرفته که باز هم هر دو با کارشکنی مسئولان زندان و علی القاصی مهر، دادستان تهران روبه‌رو شد.
همبندی ساسان که نخواست نامش منتشر شود، شرح مفصل تلاش خانواده و وکیل ساسان برای آزادی با پابند الکترونیک را از مادر ساسان شنیده است و می‌گوید : «مادر ساسان، بعد از آزادی من از زندان برایم تعریف کرد، دست‌کم دو بار برای این کار تلاش کردیم. در حالی که مقامات زندان، بارها به صورت شفاهی تایید می‌کردند که ساسان به دلیل بیماری باید آزاد شود، ولی در عمل وقتی پیگیری رسمی آزادی او با پابند الکترونیک آغاز شد، واکنش متضادی از مسئولان دیده شد. وقتی وکیل ساسان درخواست آزادی او با پابند الکترونیک را داد، با وجود تایید این درخواست از طرف امین وزیری، دادیار ناظر بر زندانیان سیاسی، آقای القاصی دادستان تهران با آن مخالفت کرد. بار دوم وقتی مادر ساسان به دفتر القاصی، دادستان تهران مراجعه و به این رای او اعتراض کرد، القاصی از او خواست که مجددا درخواست آزادی ساسان با پابند الکترونیک را برای او بنویسد. این بار دادستان تهران با این درخواست موافقت، ولی وزیری دادیار ناظر بر زندانیان سیاسی تهران بزرگ مخالفت کرد.»
این روایت غیرمستقیم را علی شریف‌زاده، وکیل ساسان نیک‌نفس هم تایید کرد. او قبلا هم به ایران وایر گفته بود، به طور جداگانه، یک بار ابتدای ورود به زندان تهران بزرگ و یک بار در روزهای آخر عمر او تلاش کرد موافقت سازمان پزشکی قانونی را برای گرفتن رای عدم تحمل کیفر به خاطر بیماری ساسان بگیرد؛ تلاش‌هایی که عدم موفقیت آن‌ها، حالا یک زندانی سیاسی جوان دیگر با دو فرزند خردسال را به شمار قربانیان «قتل سیستماتیک» زندانیان سیاسی افزوده است.
خانواده ساسان نیک‌نفس برای گفت‌وگو با رسانه‌ها تحت فشار شدید نهادهای امنیتی هستند و مشخص نیست در این شرایط، چطور می‌شود به پیگیری حقوقی کامل پرونده مرگ این زندانی امید داشت.
گزارش از: میلاد پورعیسی / منبع: ایران وایر
