مهاجرت 25 درصد اساتید دانشگاههای جغرافیای ایران
رئیس دانشگاه امیرکبیر به تازگی از مهاجرت ۲۵ درصد از اساتید این دانشگاه طی سه سال گذشته خبر داد. این آمار نه تنها زنگ خطری برای وضعیت آموزشی کشور به حساب میآید، بلکه به طور مستقیم با فشارهای حکومتی بر اساتید و فرهیختگان مرتبط است که مجبور به ترک کشور یا پذیرش شرایط سخت در داخل آن میشوند.
گزارشها نشان میدهند که بسیاری از اساتید دانشگاهها به دلیل محدودیتهای سیاسی، اجتماعی و علمی در کشور، دست به مهاجرت زدهاند. فشارهای حکومتی بهویژه پس از اعتراضات و سرکوبهای گسترده در سالهای اخیر، به شدت بر فعالیتهای علمی و آزادی بیان در دانشگاهها تاثیر گذاشته است. اساتیدی که حاضر به پذیرش شرایط تحمیلی حکومت تهران نیستند، یا با بازداشت و زندانی شدن روبرو میشوند، یا مجبور به ترک جغرافیای ایران میشوند.
نمونههای بارز این فشارها را میتوان در بازداشت و اخراج برخی از اساتید برجسته مشاهده کرد. افرادی که در برابر سرکوبهای حکومت ایستاده و خواستار حفظ استقلال علمی و آزادی بیان در دانشگاهها بودهاند، اکنون در زندانها به سر میبرند. زیبا کلام، یکی از اساتید معروف، در مصاحبهای با بیژن کیان به این موضوع اشاره کرد و گفت: “اوین خود دانشگاه است.” این اظهارات نه تنها به وضعیت اساتید در زندان اوین، بلکه به واقعیتی تلخ در مورد سرنوشت فرهیختگان کشور اشاره دارد که بسیاری از آنها به دلیل مخالفت با حکومت تحت فشار قرار دارند.
مهاجرت گسترده اساتید و فرهیختگان از کشور، پیامدهای سنگینی برای آینده علمی و پژوهشی ایران خواهد داشت. کاهش کیفیت آموزشی و پژوهشی، از دست رفتن نخبگان علمی و دوری از روندهای جهانی تحقیق و نوآوری، بخشی از مشکلاتی است که کشور با آن مواجه خواهد شد. این روند علاوه بر تضعیف سیستم آموزشی، میتواند منجر به کاهش اعتماد عمومی به ساختارهای آموزشی و علمی کشور نیز گردد.
فشارهای حکومتی که باعث مهاجرت اساتید و سرکوب آزاداندیشان میشود، نه تنها آسیبهای جدی به ساختار دانشگاهها وارد میکند، بلکه به عنوان یکی از عوامل کلیدی در دوری کشور از تحولات علمی و فرهنگی جهانی شناخته میشود. در این شرایط، نیاز به بازنگری در سیاستهای آموزشی و فراهم کردن فضای مناسب برای فعالیتهای علمی و فرهنگی بیش از هر زمان دیگری احساس میشود.