منافع مشترک، رقابت پنهان؛ بازی ترکیه و اسرائیل در صفحه شطرنج خاورمیانه
گزارش اخیر شبکه ۱۳ اسرائیل که از رایزنی میان اسرائیل و ترکیه درباره تقسیم مناطق نفوذ در سوریه خبر داده، زنگ هشدار را برای تغییرات عمیق ژئوپلیتیکی در خاورمیانه به صدا درآورده است. در این گزارش، یک مقام سیاسی اسرائیلی تأکید کرده که ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در منطقه تدمر (پالمیرا) از نگاه تل‌آویو، خط قرمز محسوب می‌شود و نقض قواعد بازی به‌شمار می‌رود.
این اظهارات نشان می‌دهد که دو بازیگر مهم منطقه‌ای، در سایه فروپاشی نظم داخلی سوریه و عقب‌نشینی تدریجی قدرت‌های سنتی چون آمریکا و روسیه، در حال تعیین مرزهای نفوذ و منافع خود هستند؛ روندی که نه تنها حاکمیت ملی سوریه را بی‌اعتبار می‌سازد، بلکه می‌تواند به زایش یک مدل جدید از استعمار منطقه‌ای بین قدرت‌های منطقه‌ای منجر شود.
ترکیه با هدف مهار نیروهای کُرد و ایجاد منطقه حائل امنیتی در امتداد مرزهای جنوبی خود، سال‌هاست که بخشی از شمال سوریه را به اشغال خود درآورده و اکنون تلاش دارد با تحکیم حضور نظامی خود در مناطق مرکزی مانند تدمر، از نفوذ خود فراتر رود. در مقابل، اسرائیل که همواره نگران استقرار نیروهای وابسته به ایران در سوریه بوده، مایل است ترکیه را به‌عنوان یک وزنه تعادل منطقه‌ای وارد معادله کند، البته تا جایی که به خط قرمزهای امنیتی تل‌آویو آسیب نرسد.
رایزنی‌های گزارش‌شده میان آنکارا و تل‌آویو، می‌تواند حاکی از تقسیم کار پنهانی برای مهار نفوذ ایران و روسیه در سوریه باشد؛ رویکردی که با بی‌ثبات‌سازی بیشتر این کشور و تعمیق تجزیه‌طلبی‌های میدانی همراه خواهد بود.
این توافق نانوشته، در صورت تحقق، نقشه قدرت در سوریه را به‌شدت تغییر خواهد داد. گروه‌های داخلی سوری مخالف حضور ترکیه یا اسرائیل ممکن است به گزینه مقاومت مسلحانه روی آورند، و همزمان، قدرت‌های منطقه‌ای چون ایران، از این روند به‌عنوان تهدیدی مستقیم علیه نفوذ راهبردی خود در سوریه یاد خواهند کرد. همچنین، بازیگرانی چون روسیه، که تلاش دارند تعادلی میان بازیگران منطقه‌ای حفظ کنند، ناچار به بازنگری در مواضع خود خواهند بود.
خبر رایزنی میان اسرائیل و ترکیه درباره تقسیم مناطق نفوذ در سوریه، نشانه‌ای واضح از گذار خاورمیانه به دوره‌ای جدید از معاملات پشت پرده بر سر سرنوشت کشورهای بحران‌زده است. در این میان، مردم سوریه همچنان قربانیان اصلی این بازی‌های ژئوپلیتیکی باقی خواهند ماند؛ بی‌آن‌که در تعیین سرنوشت خود نقش مؤثری داشته باشند.
