عمارت کلاه فرنگی شوشتر

شوشتر یکی از شهرهای قدیمی اهواز  با نام «تستر» است که در دامنه‌ کوه‌های زاگرس قرار دارد.

اهمیت ویژه‌ شوشتر از این جهت است که هر دو رودخانه‌های کارون و دز از این شهر می‌گذرند. همچنین یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی اهواز یعنی سازه‌های آبی شوشتر در این شهر جای گرفته است.

علاوه بر سازه‌های آبی، شوشتر از بناهای تاریخی ارزشمند دیگری نیز میزبانی می‌کند. یکی از این نمونه‌ها، برج کلاه فرنگی شوشتر است.

وجود گمان‌های متفاوت پیرامون پیشیپنه و کاربری این برج، هرگز از ارزش و اهمیت آن نکاسته‌اند و این سازه در فهرست آثار ملی  نیز به ثبت رسیده است.

برج کلاه فرنگی شوشتر به‌عنوان بخشی از سازه‌های آبی، از مهم‌ترین جاهای دیدنی شوشتر به شمار می‌آید.

درباره قدمت این بنای تاریخی، نظریه‌ای قطعی وجود ندارد. حتی در مورد کاربری آن گمان‌های گوناگونی وجود دارد. با همه این شک و تردید‌ها، برج کلاه فرنگی قرن‌ها است که در نزدیکی رود کارون به حیات خود ادامه می‌دهد.

برج کلاه فرنگی شوشتر در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۶۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی  به ثبت رسید.

همچنین در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸)، این برج با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.

طبق گفته برخی، برج کلاه فرنگی کنونی باقی‌مانده‌ برج هشت ضلعی از دوره‌ ساسانی است. البته در مورد کاربرد کلاه فرنگی اتفاق‌نظر وجود ندارد.

بعضی معتقد هستند این برج، جایگاه دیده‌بانی قیصر روم یا شاپور ساسانی بر رودخانه و محل نظارت بر کار کارگران بوده است. نظریه‌ دوم برج کلاه فرنگی را مکانی می‌داند که از آن‌ بر مقدار و شدت جریان رودخانه نظارت می‌شد.

کلاه فرنگی برجی هشت ضلعی و قاعده‌ هر ضلع آن بین ۱٫۱۰ تا ۱٫۲۸ متر است.

پایه‌ برج کلاه فرنگی، چهار متر از سطح زمین ارتفاع دارد. پس از سالیان سال فرسایش، از ارتفاع برج حدود هفت مانده متر است.

نمای بیرونی برج کلاه فرنگی را از سنگ‌های تراش‌خورده ساخته‌اند. این سنگ‌ها در گذر زمان از جای خود افتاده‌اند. اکنون تنها سه متر از آن‌ها بر بدنه‌ برج باقی است.
قلعه سلاسل، سازه‌های آبی شوشتر و بازار صنایع دستی شوشتر در فواصل حدود یک کیلومتری برج کلاه فرنگی شوشتر قرار دارند.