سفر بی‌سابقه وزیر دفاع عربستان به تهران؛ پیام ملک سلمان به خامنه‌ای در سایه تنش‌ها و مذاکرات هسته‌ای
در میانه تشدید تنش‌های نظامی میان ایران و اسرائیل و در حالی که مذاکرات هسته‌ای میان تهران و واشنگتن بار دیگر از سر گرفته شده، سفر کم‌سابقه خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان و فرستاده ویژه پادشاه این کشور به تهران و دیدار مستقیم وی با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، توجه ناظران منطقه‌ای و بین‌المللی را به خود جلب کرده است.
این دیدار، که نخستین ملاقات یک مقام بلندپایه سعودی با رهبر جمهوری اسلامی در حدود دو دهه گذشته به شمار می‌رود، حامل پیامی از ملک سلمان بن عبدالعزیز به بالاترین مقام سیاسی ایران بود. به گفته منابع آگاه، این پیام حاوی مضامینی درخصوص تحولات فلسطین، بحران یمن، امنیت منطقه‌ای و تعامل تهران با واشنگتن بوده است؛ حوزه‌هایی که در سال‌های اخیر مملو از تقابل، اما اخیراً زمینه‌ساز گفت‌وگوهای راهبردی شده‌اند.
تغییر لحن عربستان؛ از تقابل به تعامل
این تحول در روابط تهران و ریاض، نشانه‌ای از تغییر اساسی در سیاست خارجی عربستان است که تا پیش از این، به‌ویژه در دوران پس از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، یکی از منتقدان سرسخت رویکرد غرب در قبال ایران محسوب می‌شد. با این حال، نامه اخیر پادشاه عربستان حاکی از تمایل روشن ریاض برای تعمیق مناسبات با تهران و حتی حمایت از مسیر مذاکرات ایران و آمریکا است؛ رویکردی که به نظر می‌رسد در راستای کاهش بحران‌های امنیتی و اقتصادی منطقه‌ای اتخاذ شده باشد.
پیام آشکار به واشنگتن و تل‌آویو
تحلیلگران معتقدند این سفر نه‌تنها نشانه‌ای از پختگی دیپلماتیک عربستان در مدیریت بحران‌های چندلایه منطقه‌ای است، بلکه حامل پیامی صریح به بازیگران کلیدی مانند واشنگتن و تل‌آویو نیز هست. ریاض با ایفای نقش میانجی احتمالی میان تهران و واشنگتن، سعی دارد جایگاه جدیدی در نظم در حال تغییر منطقه خاورمیانه برای خود تعریف کند؛ جایگاهی فراتر از قطب سنتی اهل‌سنت و متحد غرب، به‌سوی بازیگری فعال، مستقل و چندوجهی.
دیدار مستقیم وزیر دفاع عربستان با رهبر حکومت تهران، خود نشانه‌ای روشن از گشودن فصل تازه‌ای در روابط دو کشور تلقی می‌شود؛ فصلی که بر پایه توافقات دیپلماتیک میانجی‌گری‌شده توسط چین در سال ۲۰۲۳ آغاز شد و اکنون با تلاش ریاض برای پیوند زدن آن به روند دیپلماسی هسته‌ای ایران و آمریکا، ابعاد وسیع‌تری یافته است.
اگرچه چالش‌های ساختاری و تضاد منافع همچنان پابرجاست، اما نزدیکی بی‌سابقه مواضع تهران و ریاض در برخی پرونده‌ها، می‌تواند فرصت‌هایی بی‌نظیر برای کاهش سطح تقابل و تقویت همکاری در مسیر امنیت منطقه‌ای ایجاد کند.
