سرای معین التجار در اهواز

سرای معین التجار بنایی است که اهواز تاریخ معاصرش را به نوعی به آن مدیون است. این بنا که یادگار دوران مشعشعیان است، متعلق به فردی به نام محمدتقی معین التجار بوده، فردی اهل بوشهر و بسیار خیر. زمانی که سرای معین التجار که درواقع یک مرکز ترخیص کالا بود ساخته شد، این شهر رونق بیشتری گرفت. کالاها با کشتی به اهواز آورده می‌شدند اما به دلیل اینکه رودخانه در مسیری بستری سنگی داشته و قابل کشتیرانی نبوده، بار کشتی‌ها در محل کاروانسرای معین التجار خالی می‌کرده‌اند و سپس با واگن هایی که به اسب بسته می‌شدند حمل می‌کردند تا جایی که دیگر بستر رودخانه سنگی نباشد. از سال ۱۳۰۷ تا سال ۱۳۳۲ کشتی‌های تجاری بار خود را در سرای این تاجر تخلیه می‌کردند. پس از آن بارها به کشتی گذاشته می‌شدند و از آنجا به شوشتر منتقل می‌شد.

معین التجار که فردی ثروتمند بوده، ملک و املاک زیادی داشته و منطقه‌ای که امروزه آن را با نام باغ معین التجار می‌شناسند نیز متعلق به وی بوده است. در بالا اشاره شد که این فرد، بسیار خیر بوده است، برای مثال ساخت مسجد سرسچه و اولین حمام شهر و همچنین بازار از فعالیت‌های عام‌المنفعه او بوده است. معین التجار که نماینده بوشهر در مجلس نیز بود، لقب پدر معنوی خلیج را نیز دارد، چرا که خدمات بسیاری در راه حمایت از تولیدات داخلی انجام داده بود. او که امتیاز کشتیرانی در رود کارون را داشت و شرکت کشتی رانی او را با نام شرکت ناصری می‌شناختند. معین التجار در تهران، 30 هزار متر باغ در لاله زار خریداری کرد و چند عمارت باشکوه در آن بنیان نهاد، برای مثال خانه معین التجار بوشهری در لاله زار تهران که در سال 1392 در فهرست آثار ثبت ملی جغرافیای ایران قرار گرفت اما به دلیل بی توجهی در حال ویرانی است. این بنا اکنون تحت مالکیت بنیاد تعاون ناج ای حکومت تهران است. سرای معین التجاری که در بوشهر قرار گرفته نیز وضع بهتری ندارد و پس از آتش سوزی سال 1374، به طور گسترده تخریب شد.

بسیاری از افراد سرای معین التجار را با قصر شیخ خزعل یا همان خانه شیخ خزعل اشتباه می‌گیرند، در حالی که این خانه، خانه‌ای متفاوت بوده که بخش اعظم آن تخریب و تبدیل به ترمینال مسافری شده و تنها بخش کوچکی از آن در پشت ترمینال باقی مانده است.

از بالای سرای معین التجار می توان ساباط های اهواز را دید. ساباط‌ها همان کوچه‌های مسقف هستند. این بنا همچنین چشم انداز خوبی به پل سفید (دومین پل اهواز پس از پل سیاه) دارد. این پل که نماد اهواز به شمار می‌رود، آرم شهرداری اهواز نیز محسوب می‌شود. وجود درخت سدر درون سرای معین التجار نیز به عنوان درختی مقدس در اهواز است.