روایت اسناد بریتانیا از مخالفت مردم عرب فلاحیه (شادگان) دربرابر شناسنامه ایرانی
اسناد وزارت خارجه بریتانیا که در آرشیو این وزارتخانه در لندن نگهداری می‌شود، نشان می‌دهد که مردم عرب فلاحيه (شادگان امروزی) در سال ۱۹۳۱ میلادی (۱۳۱۰ خورشیدی) تنها شش سال پس از اشغال نظامی مملکت عربستان توسط نیروهای رضاشاه، به شدت با صدور شناسنامه ایرانی مخالفت کردند. این اعتراضات به دستگیری تعدادی از شیوخ عرب این منطقه منجر شد.
اشغال مملکت عربستان و تغییرات تحمیلی
مملکت عربستان تا سال ۱۳۰۴ خورشیدی یک کشور نیمه‌مستقل محسوب می‌شد که با اشغال نظامی نیروهای رضاشاه سردار سپه، به کنترل کامل حکومت مرکزی درآمد. این اشغال با دستگیری شیخ خزعل، آخرین حاکم عرب این منطقه، و تغییرات گسترده در ساختار سیاسی و اجتماعی مملکت عربستان همراه بود. یکی از این تغییرات، تغییر نام شهرهای عربی، از جمله “فلاحیه” به “شادگان”، بود که بخشی از سیاست ادغام فرهنگی و هویتی پهلوی محسوب می‌شد.
مقاومت مدنی و سیاسی مردم عرب
مخالفت مردم عرب فلاحيه با صدور شناسنامه ایرانی تنها یکی از نمونه‌های مقاومت آنان در برابر سیاست‌های تحمیلی حکومت پهلوی است. این مقاومت‌ها که شکل‌های مدنی، سیاسی و حتی نظامی به خود گرفت، نشان از نارضایتی گسترده مردم عرب از سیاست‌های ادغام اجباری حکومت مرکزی داشت.
اهمیت اسناد تاریخی
این اسناد که در رساله دکترای آروین قائمیان، پژوهشگر تاریخ، به آن‌ها استناد شده است، زوایای کمتر شناخته‌شده‌ای از تاریخ منطقه اهواز و نقش مردم عرب در مقابله با سیاست‌های پهلوی را روشن می‌کند. رساله قائمیان با عنوان “تازیانه بر امواج: عشایر عرب خوزستان، امپریالیسم بریتانیا و حکومت پهلوی” به بررسی تحولات تاریخی و مقاومت مردم عرب پرداخته است.
مخالفت مردم عرب با صدور شناسنامه ایرانی در سال ۱۳۱۰ نشان‌دهنده تلاش برای حفظ هویت فرهنگی و سیاسی خود در برابر سیاست‌های یکسان‌سازی و تمرکزگرایانه پهلوی بود. این مقاومت که با هزینه‌های سنگین، از جمله دستگیری و سرکوب، همراه بود، بیانگر عدم پذیرش هژمونی سیاسی و فرهنگی حکومت مرکزی در منطقه است.
این رویداد تاریخی یادآور لزوم بازنگری در سیاست‌های تحمیلی و تاکید بر احترام به تنوع فرهنگی و هویتی اقوام در ایران است؛ امری که همچنان در تعاملات حکومت تهران با ملت‌های غیر‌فارس مطرح است.
