دست های پشت پرده خشک شدن هورالعظیم
تالاب«هوارالعظیم» بین ایران و عراق واقع شده است. این منطقه در اهواز قرار داشته و ساکنین هور اغلب مردم بومی و عرب هستند. یک سوم از مساحت این تالاب در ایران قرار دارد و بین دو شهرستان دشت‌آزادگان و هویزه واقع شده‌است. شهرهای مختلفی در این منطقه از جمله خفاجیه(سوسنگرد)، بستان و هویزه قرار دارد. حیات و زندگی ساکنین هور وابسته به کشاورزی، دامداری و صیادی است.
خشک شدن هور یعنی نابود شدن زندگی مردم هور ، مرگ دام ها، پرندگان و آبزیان این منطقه.
به گزارش فارس به نقل از کارشناسان این حوزه، نقش سدها در خشک شدن تالاب هورالعظیم را نمی توان نادیده گرفت و در مورد عوامل خشک شدن هورنمی توان به صورت تک بعدی نگاه کرد چرا که در خشک شدن تالاب هورالعظیم عوامل متعدد داخلی و خارجی سهم داشته است.
در این گزارش سهم عراق در خشک شدن هور بسیار بیشتر از ایران در نظر گرفته شده است و گفته شده است که دو سوم مساحت هورالعظیم در کشور عراق قرار گرفته است و کشورهای همسایه ایران نیز در کاهش شدید ورودی آب به آن نقش قابل توجهی داشته‌اند و نمی‌توان نقش اقدامات ترکیه، عراق و سوریه در این باره را نادیده گرفت.
اما در واقع خشک شدن هور به دلیل بستن سر چشمه های کارون است. انحراف کارون با بستن سد هایی و انتقال آب سرچشمه های کارون به اصفهان سبب خشک شدن هور العظیم شده است. در پی این اقدام نه تنها کارون خشک شده بلکه هور نیز به تبع آن خشک شده است.
هورالعظیم به کل منطقه هور اطلاق می‌شود اما هور العظیم در واقع تنها یکی از سه بخش اصلی هور است. به عبارت دقیق‌تر هور از سه بخش هورالعظیم ،هورالحمار و هورالمرکزی تشکیل می شود که در سال ۲۰۰۰ هورالحمار و هورالمرکزی خشک شده‌اند.
جبار وطن فدا مدیر کل دفتر رودخانه های مرزی وزارت نیرو، در مقاله‌ای با عنوان تالاب هورالعظیم از تخریب تا احیاء نوشته است:« تالاب های بین النهرین از سه تالاب اصلی و مهم هور مرکزی، هورالحمار و هورالهویزه، (هورالعظیم) تشکیل شده است که دو تالاب اول کاملا در کشور عراق واقع شده و تالاب هورالهویزه ( هورالعظیم) بر روی مرز ایران و عراق گسترده شده است.»
وی عنوان کرده است:« این تالاب ها که از رودخانه های دجله، فرات و کرخه تغذیه می شوند، از دهه 1980 در معرض پیامدهای پروژه های سدسازی ترکیه و همچنین اقدامات زهکشی رژیم صدام که با اهداف توسعه کشاورزی، سیاسی و نظامی انجام شد، قرار گرفتند. نتیجه این اقدامات، خشک شدن کامل هورالحمار و هور مرکزی و همچنین حدود 70 درصد از هورالهویزه(هورالعظیم) بوده است.»
شایان ذکر است دراین مقاله به سد هایی که سپاه پاسداران به روی سرچشمه های کارون بسته شده اشاره چندانی نشده است.گرچه خشک شدن هور نیز در زمان صدام حسین اتفاق نیافتاده است و نیز می توان گفت به خاطر مالش پاشی هایی که در بیابان های اطراف هور انجام شده، گردو غباری نیز در منطقه اهواز و توابع آن نبوده است ولی بعد و رفتن صدام حسین هور نیز در معرض نابودی قرار گرفته است. و هر سال اهواز و شهرهای جنوب شاهد گردو غبار بسیاری شدیدی در تمام فصول هستند.
قابل ذکر است که سپاه پاسداران برای بهره برداری از ذخایر نفتی که در هور است اقدام به خشک کردن هور نموده است. در بعضی موارد گزارش شده است که مردم بومی اقدام به خراب کردن سد بند های سپاه پاسداران که موجب خشک شدن هور است می شوند اما با مخالفت نیروهای مسلح دولتی مواجه می شوند.
به گفته صادق جنادله عضو شورای شهر سوسنگرد در اسفند ماه ۹۵ درباره وضعیت طبیعت و تالاب «وقتی در محیط زیست تغییر به‌وجود می‌آوریم محیط زیست هم پاسخش را می‌دهد. هورالعظیم حدود ۱۵ سال است که دچار کم آبی شده است اما بحران از زمانی شروع شد که شرکت‌های نفتی در آنجا مستقر شده‌اند. این شرکت‌ها که تولیدشان در حدود 20 هزار بشکه در روز است از زمان احداث تاسیسات برای استخراج و بهره‌برداری اقدام به خشک کردن هور کردند.»
سید محسن موسوی عضو شورای اسلامی شهر بستان نیز ضمن تأکید بر توجه مدیران کلان کشور به طبیعت می‌گوید: هور جزو مناطق مهم عملیاتی بوده ولی بعد از جنگ به آن توجهی نشده است. اقداماتی صورت گرفته اما نه آنقدر که تاثیرگذار باشد. آنطور که مورد نیاز بود اقدامات موثری صورت نگرفت.
نمی‌توان نقش سدها را در کاهش ورودی آب به هورالعظیم نادیده گرفت. قطعا وزارت نیرو به عنوان مسئول مطالعه و برنامه‌ریزی و کارفرمای اصلی احداث سد در کشور باید درباره اینکه آیا روی تبعات احداث سدهای مختلف در کشور از جمله سد کرخه و محاسبه سود و زیان آنها توضیح دهند. با این وجود کارشناسان همواره تاکید می‌کنند که نمی توان به مسائل آب به صورت تک بعدی نگاه کرد و باید میزان نقش آفرینی هر یک از عوامل در پدیده‌ها با مطالعات علمی و دقیق مشخص شود.
اگر هورالعظیم نباشد نتیجه آن فقط گردو خاک و ریزگرد نخواهد بود. اگر آب نباشد مردم مجبور به مهاجرت می‌شوند و تالاب را خالی می‌گذارند و مشکلات متعددی از آن ناشی خواهد شد که بدیهی‌ترین مشکل خالی شدن این منطقه مرزی از سکنه و به تبع آن ایجاد مشکلات امنیتی در مرز خواهد بود.
