خبرگزاری ترکیه : ایران؛ بزرگترین مانع برقراری ثبات و استقرار در عراق

از دیدگاه بسیاری از نهادهای بین‌المللی و کارشناسان ایرانی، حکومت جمهوری اسلامی ایران طی بیست سال گذشته با اقداماتی مانند تشکیل و تجهیز گروه‌های شبه‌نظامی، حملات موشکی، سرکوب جنبش مردمی، تاثیرگذاری بر روند انتخابات و ممانعت از تشکیل دولت در امور داخلی عراق دخالت مستقیم و از ایجاد ثبات در این کشور جلوگیری کرده است.

– نقش ایران در گسترش تروریسم و جنگ داخلی در عراق

یکی از مهمترین نگرانی‌های جامعه عراق از احزاب و شخصیت‌های سیاسی شیعه، سنی، کرد و ترکمن و غیره گرفته تا علما و مراجع دینی و مذهبی حتی شیعیان، نهادهای نظامی و امنیتی مانند ارتش و پلیس و مقام‌های اداری و دیپلماتیک و پارلمانی طی چهار پنج سال گذشته فعالیت شبه‌نظامیان وابسته به ایران در کشورشان بوده است.

برخلاف ادعای تهران و متحدانش، گروه حشدالشعبی نه به منظور مبارزه با داعش، بلکه برای تحکیم حضور نظامی ایران در عراق تشکیل شده و بخشی از استراتژی منطقه‌ای ایران است که از سه دهه پیش تاکنون با محوریت نیروی قدس سپاه پاسداران در عراق، لبنان، سوریه، یمن و غیره پیگیری می‌شود.

ایران مترصد فرصتی بود تا همانند حزب‌الله لبنان، در عراق یمن، سوریه نیز نیروی مسلح مذهبی وابسته به خود و خارج از چارچوب ارتش‌های این کشورهای تشکیل دهد. همانطور که در ابتدای برقراری حکومت جمهوری اسلامی، نیروی ایدئولوژیک سپاه پاسداران به موازات ارتش رسمی این کشور تاسیس شد.

در همین راستا، دولت نوری المالکی که وابسته به ایران بود، لشکر 30 هزار نفری ارتش عراق در موصل را از مقابل با داعش بازداشت تا این شهر 4 میلیونی همراه با 20 میلیارد دلار اسلحه و خزانه بانک‌ها و میلیاردها دلار پول نقد و طلا و جواهر و اشیای عتیقه به دست این گروه تروریستی بیافتد. داعش طی چند روز حدود نیمی از خاک عراق را اشغال کرد بدون اینکه با مزاحمت نیروی هوایی این کشور مواجه شود.

پس از حمله آمریکا به عراق نیز عناصر القاعده از مناطق مختلف جهان روانه این کشور شدند. به اذعان برخی فعالان دینی در نجف، گروه‌های مذهبی و شبه‌نظامی وابسته به ایران نه تنها مخالفتی با حضور القاعده در عراق نداشتند، بلکه از آنها حمایت مالی و تسلیحاتی نیز انجام می‌دادند. ابومصعب الزرقاوی رهبر شاخه القاعده در عراق و پدر معنوی داعش دو بار برای درمان به ایران منتقل شد. چندماه پس از قیام مردم سوریه، چندهزار عضو باسابقه القاعده از زندان‌های رژیم اسد و المالکی مانند صیدنایا، ابوغریب و تاجی أزاد شدند.

بنابراین باید حضور نظامی ایران در عراق و سوریه، نه دفاعی، بلکه در راستای یک استراتژی درازمدت و پیشینی دانست. در این زمینه، سعید برزین کاررشناس مسائل بین المللی علیرغم موافقتش با سیاست منطقه تهران می‌گوید: شاهد بوده‌ایم که چگونه تشنج دهه اخیر در عراق بر اوضاع سوریه تاثیر گذاشت و سپس جنگ سوریه زمینه بحران فعلی عراق را فراهم کرد. دخالت ایران، بخصوص در بعد نظامی، می‌تواند تنش و تشنج را به کشورهای دیگر منطقه صادر کند.

-وابستگی تمام‌عیار به ایران

در کمتر یا به عبارت بهتر هیچ کشوری در دنیا نمی‌توان یک گروه مسلح که طبق کمترین برآوردها حداقل 100 هزار شبه‌نظامی را یافت که وابسته به یک حکومت خارجی باشد. 44 زیرشاخه این گروه خود را «حشد ولایی»؛ یعنی از نظر عقیدتی و نظامی خود را پیرو آیت‌الله علی خامنه‌ای، ولی‌فقیه حاکم بر ایران می‌دانند.

به همین دلیل، درحالی‌که رهبران ارشد عراق مانند آیت‌الله سیدعلی السیستانی، مقتدی صدر و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر سابق عراق که در مقایسه با مصطفی الکاظمی به ایران بسیار نزدیکتر بود، خواهان تغییر محدودیت یا انحلال حشدالشعبی شدند، خامنه‌ای دستور داد که این گروه باید حمایت و تقویت شود.

-ایجاد بی‌ثباتی سیاسی در عراق

اسناد و مدارک بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد ایران از طریق شبه‌نظامیان وابسته به نیروی قدس مانع برقراری ثبات سیاسی در عراق شده است. در این زمینه می‌توان به حمله اعضای این گروه به دفتر حزب دموکرات اقلیم کرد در بغداد و سرپیچی آنها از پذیرش نتایج انتخابات پارلمانی در عراق اشاره کرد.

سفرهای پیاپی سرتیپ اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس به عراق و تلاش مستمرش برای تاثیرگذاری بر روند تشکیل دولت و پارلمان جدید این کشور پس از شکست گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی وابسته به تهران در انتخابات اخیر را نیز باید در همین راستا ارزیابی کرد. ناگفته نماند که لیست مورد حمایت تهران در انتخابات سال 2010 نیز از ایاد علاوی شکست خورد، اما المالکی با فشار و تهدید ایران بار دیگر نخست‌وزیر شد.

رویکرد امنیتی و نظامی ایران در قبال عراق باعث می‌شود تا به‌جای حسین امیرعبداللهیان، قاآنی برای وساطت ویا وصایت به عراق می‌رود. سایت «امتداد» متعلق به حزب «اتحاد ملت ایران اسلامی» نیز در واکنش به سفرهای مذکور نوشت: «سپاه قدس هیچ وزارت خارجه‌ای را برای اعمال سیاست‌هایش قبول ندارد. حتی اگر رئیس دولت، ابراهیم رئیسی و وزیر خارجه‌اش امیرعبداللهیان باشد که روزگاری امین و کارگزار آنها در اعمال سیاست منطقه‌ای بود.»

-استفاده ایران از سرزمین عراق برای درگیری با دشمنانش

رهبران عراق، از جمله مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر بارها به تهران و واشنگتن هشدار داده‌اند که نباید خاک این کشور را تبدیل به میدان درگیری بین خود کنند. با ایبن وجود، ایران طی چند سال گذشته ده‌ها بار در خاک عراق حملات موشکی و پهپادی علیه مواضعی دیگر کشورها انجام داده است. این درحالی است که تهران، بغداد را متحد استراتژیک و ایدئولوژیک خود می‌داند. در آخرین رخداد، با 12 موشک بالیستیک ویلای یک بازرگان کرد عراقی را با این ادعا که مقر موساد است هدف قرار داد که با واکنش تندی مواجه و موجب تنش در روابط طرفین شد. درحالی‌که ایران می‌توانست اسنادش درباره مقر مذکور را به دوستانش در اربیل و بغداد ارائه کند.

-توطئه ایران برای ترور رئیس دولت عراق

مصطفی الکاظمی در نوامبر گذشته با دو پهپاد هدف حمله تروریستی قرار گرفت. در این‌باره، دکتر احمد زیدآبادی، استاد روابط بین‌الملل در ایران نوشت: در واقع، مهم‌تر از اصلِ ماجرای ترور، استفاده از پهپاد انتحاری برای قتل نخست‌وزیر است. حشد‌الشعبی که مورد حمایت جمهوری اسلامی است، ظاهراً به پهپادهای انتحاری نیز مسلح است. طبعاً هنگامی که پای حشدالشعبی در حادثه‌ای به میان آید، جمهوری اسلامی نیز به‌عنوان حامی اصلی آن، به دخالت در ماجرا متهم می‌شود.

-اقدامات ضدامنیتی مزدوران ایران در عراق

حامیان گروه حشدالشعبی 6 ماه پیش دفتر حزب دموکرات کردستان عراق در بغداد را آتش زدند. مقتدی صدر در واکنش به این حمله حشدالشعبی گفت: شما اقدامات تروریستی و اشغالگری در عراق انجام می‌دهید. حملات راکتی و ترورها به دست برخی افراد وابسته به حشد انجام می‌شود. از همگان [ایران و غیره] می‌خواهم که در امور داخلی عراق دخالت نکنند، زیرا کشورمان تحمل خشونت و جنگ و درگیری و نزاع سیاسی و آشوب بیشتر را ندارد.

-ادامه راه عملکرد داعش

حشدالشعبی همان جنایات داعش تروریست‌های داعش را در مناطق آزادشده از دست آنها را ادامه داد. در آگوست 2016، جبار الدیم، یکی از بزرگان منطقه جزیره الخالدیه از توابع استان الانبار عراق در گفتگو با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت: اعضای حشدالشعبی بعد از عقب‌نشینی داعش شروع به انتقام‌گیری و ده‌ها خانه را غارت کردند و به آتش کشیدند.

-مخالفت ایران با سرمایه‌گذاری خارجی در عراق

ملت عراق به علت چند دهه جنگ با فقر، فلاکت، بیکاری، فساد اقتصادی و تورم شدید دست و پنجه نرم می‌کنند. در همین دولت عراق اعلام کرده که خواهان توازن در مناسبات بین‌المللی و بهبود روابط با همسایگان عرب و غیره و جذب سرمایه آن‌هاست. این سیاست دولت عراق نیز با تهدید و سنگ‌اندازی ایران و متحدانش در عراق مواجه شده است.

در این زمینه می‌توان به مطلبی در سایت دیپلماسی ایرانی وابسته به صادق خرازی، نماینده سابق ایران در سازمان ملل اشاره کرد. این رسانه به نقل از اصغر زارعی، کارشناس نزدیک به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی «سرمایه‌گذاری اعراب در عراق را برای فشار بر ایران» دانسته و نوشته است: اعضای شورای همکاری خلیج فارس در همسویی با عربستان درصدند که عراق را زیر چتر نفوذ خود داشته باشند تا مانع از حضور پررنگ ایران و نیز کسب نتایج تلاش‌های حفظ امنیت تهران در این کشور باشند.

-قاچاق مواد مخدر از ایران به مناطق شیعه‌نشین در عراق

یکی از ظلم‌های حکومت ایران به مردم عراق قاچاق مواد مخدر به درون این کشور است. سایت «صوت العراق» به مدیریت فعالان شیعه عراقی طی چندین گزارش درباره این معضل هشدار داده است. خالد العزاوی، عضو کمیته امنیتی پارلمان عراق هم گفته است: «همه می‌دانند که منبع مواد مخدر قاچاق شده به عراق، ایران است. استان‌های دیالی و واسط که در مرز ایران قرار دارند به‌عنوان منبع اصلی مواد مخدر در عراق به شمار می‌روند». یکی از قاضی‌های عراقی هم اعلام کرده است که ایرانیان به شیوه‌های مختلف، مواد مخدر را به عراق قاچاق می‌کنند.

-نقش ایران در سرکوب جنبش مردمی عراق

شبه‌نظامیان وابسته به ایران همچنین یکی از متهمان اصلی ترورهای سیاسی چند سال اخیر در عراق، به‌ویژه در خلال تظاهرات مردمی سال 2019 به بعد موسوم به قیام اکتبر محسوب می‌شوند. ده‌ها فعال مدنی از جمله ایهاب الوزنی، هشام الهاشمی، کارشناس مسائل امنیتی و از مخالفان دخالت ایران در عراق طی این مدت ترور شدند. این تظاهرات در اعتراض به فساد دولتی و همچنین دخالت شبه‌نظامیان وابسته به ایران عراق در شهرهای شیعی برگزار می‌شد. در نتیجه اینکه؛ مردم سراسر عراق این بار به احزاب و گروه‌های وابسته به ایران در انتخابات اخیر عراق نه بزرگی گفتند.

نویسنده: توران آک دمیر‌/ منبع : آناتولی