حکومت تهران در اندیشه توافق موقت با آمریکا

در آستانه مذاکرات هسته‌ای تازه میان حکومت تهران و ایالات متحده، وب‌سایت آمریکایی آکسیوس به نقل از یک منبع دیپلماتیک اروپایی گزارش داده که ایران در حال بررسی پیشنهاد یک توافق موقت با آمریکاست؛ توافقی که پیش از ورود به گفت‌وگوهای مفصل‌تر برای یک توافق جامع، بتواند تنش‌ها را به‌طور موقت مهار کند.

بر اساس این گزارش، تهران دستیابی به یک توافق پیچیده و نهایی را ظرف مدت کوتاه دو ماه غیرممکن می‌داند و به دنبال آن است که با یک توافق حداقلی، از تشدید فشارها و بازگشت احتمالی به فضای تقابلی جلوگیری کند. این تاکتیک به‌ویژه در شرایطی مطرح می‌شود که مذاکرات پیشین به شکست انجامیده و فضای بین‌المللی علیه تهران به‌سرعت در حال سخت‌تر شدن است.

اندیشه توافق موقت با آمریکا، در واقع اعترافی غیرمستقیم از سوی تهران به وجود بن‌بست در مسیر گفت‌وگوهای هسته‌ای است. حکومت تهران در سال‌های اخیر تلاش کرده با اتکا به غنی‌سازی بالا و پیشرفت‌های فنی، طرف مقابل را به عقب‌نشینی و پذیرش شروط خود وادارد. اما با تداوم تحریم‌ها، ناامیدی از گشایش اقتصادی و رشد نارضایتی اجتماعی در داخل، اکنون به‌نظر می‌رسد که رهبران ایران برای «خرید زمان» به یک توافق موقت فکر می‌کنند.

این توافق موقت می‌تواند شامل کاهش سطح غنی‌سازی، توقف ذخایر جدید اورانیوم و نظارت بیشتر آژانس در ازای آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده و کاهش محدود برخی تحریم‌ها باشد. در واقع، طرف ایرانی تلاش دارد با کمترین امتیازدهی، فشارهای موجود را موقتاً کاهش دهد.

چنین رویکردی اگرچه ممکن است از نظر فنی جلوی تشدید بحران را برای مدتی کوتاه بگیرد، اما نه برای واشنگتن کافی است و نه برای تهران پایدار. آمریکا، به‌ویژه در فضای انتخاباتی پیش‌رو، نیاز به یک موفقیت ملموس در مهار برنامه هسته‌ای ایران دارد؛ چیزی که توافق موقت قادر به تأمین آن نیست. از سوی دیگر، برای حکومت تهران نیز که همواره توافق‌های موقت را ابزار فریب یا ضعف تلقی کرده، پذیرش این فرمول می‌تواند به دست‌مایه تازه‌ای برای انتقادات داخلی و جناحی تبدیل شود.

ورود به توافقی موقت، نشانه‌ای از وضعیت اضطراری و شکننده سیاست خارجی حکومت تهران است. این استراتژی، بیش از آن‌که یک راه‌حل باشد، نوعی عقب‌نشینی تاکتیکی برای مدیریت بحران در کوتاه‌مدت است؛ آن‌هم در حالی که نه اعتماد متقابل وجود دارد، نه چشم‌انداز روشنی برای یک توافق پایدار. آینده چنین توافقی، به میزان زیادی به تغییر موازنه قدرت سیاسی در تهران و واشنگتن در ماه‌های پیش‌رو بستگی خواهد داشت.