دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در سخنانی تازه از مذاکرات مستقیم و در سطح بالا با حکومت تهران ایران خبر داد و اعلام کرد که یک «ملاقات بزرگ» با مقام‌های ایرانی روز شنبه در پیش است. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که او در نشست خبری مشترک با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، تأکید کرد دو کشور امیدوارند کار به گزینه نظامی نکشد.
ترامپ با رد شایعاتی مبنی بر میانجی‌گری کشور ثالث، گفت: «نه، ما مستقیماً با آن‌ها صحبت می‌کنیم و اگر توافقی حاصل شود، برای آن‌ها عالی خواهد بود.»
اظهارات ترامپ، که هم‌زمان با تنش‌های شدید در غزه، لبنان، دریای سرخ و همچنین گفتگوهای فشرده پشت‌پرده بین حکومت تهران و غرب منتشر شده، نشان‌دهنده احیای رویکرد مذاکره-فشار در سیاست خارجی آمریکا نسبت به حکومت تهران است. رویکردی که هم‌زمان با نمایش آمادگی برای گفت‌وگو، همچنان سایه تهدید نظامی را حفظ می‌کند.
با توجه به نزدیکی تاریخی ترامپ با اسرائیل و موضع سرسختانه‌اش علیه برجام در دوره ریاست‌جمهوری، اعلام گفت‌وگوی مستقیم با ایران – آن‌هم در کنار نتانیاهو – از منظر سیاسی و پیام‌رسانی، تحولی قابل تأمل به شمار می‌رود. این موضع می‌تواند دوگانه‌ای از «چماق و هویج» را در روابط واشنگتن و تهران بازسازی کند.
بازی دو سر بُرد یا دو سر ریسک؟
ترامپ در سخنانش تأکید کرد که توافق «برای ایران عالی خواهد بود»؛ جمله‌ای که نشان می‌دهد آمریکا همچنان در حال مدیریت پیام و روایت برای افکار عمومی داخلی ایران نیز هست. با این حال، مشخص نیست که سطح این مذاکرات و محورهای آن چیست، و آیا این گفت‌وگوها ادامه مذاکرات قبلی درباره برنامه هسته‌ای است یا موضوعات منطقه‌ای از جمله نقش حکومت تهران در جنگ غزه، حضورش در یمن و عراق را نیز در بر می‌گیرد.
از سوی دیگر، حکومت تهران که در هفته‌های گذشته به‌شدت درگیر تنش‌های امنیتی منطقه‌ای بوده، ممکن است با هدف کاهش فشارها و اجتناب از تشدید درگیری، به‌طور تاکتیکی وارد این مذاکرات شده باشد. با این‌حال، میزان اعتماد به آمریکا، به‌ویژه ترامپ، که در گذشته از برجام خارج شد، یک مانع جدی برای هر توافق پایدار خواهد بود.
با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا، ترامپ ممکن است در تلاش برای نمایش توانایی خود در حل بحران‌های جهانی و ایجاد توافق‌های نمادین باشد. از سوی دیگر، حکومت تهران نیز به شدت نیازمند راهی برای شکستن حلقه تحریم‌ها و احیای اقتصاد بحران‌زده خود است.
در چنین شرایطی، اعلام مذاکره مستقیم می‌تواند هم نشانه‌ای از باز شدن درهای دیپلماسی باشد و هم بخشی از نمایش سیاسی پیچیده‌تری که هدف آن فشار، امتیازگیری و مدیریت افکار عمومی در هر دو سوی میز مذاکره است.
