بیانیه کانون نویسندگان در روز جهانی زبان مادری؛ تأکید بر حقوق زبانی در برابر سرکوب حکومتی
بیانیه اخیر کانون نویسندگان ایران به مناسبت روز جهانی زبان مادری، بار دیگر مسئله حقوق زبانی در جغرافیای ایران را به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی فرهنگی و اجتماعی مطرح کرده است. در این بیانیه، بر لزوم پاسداشت تنوع زبانی و فرهنگی تأکید شده و هرگونه محدودیت در آموزش زبان‌های مادری به‌عنوان نقض حقوق بنیادین افراد تلقی شده است.
زبان مادری؛ هویت یا تهدید؟
بیانیه کانون نویسندگان ایران تصریح می‌کند که زبان مادری صرفاً ابزاری برای انتقال مفاهیم نیست، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر هویت فردی و جمعی است. تأکید بر این موضوع، واکنشی مستقیم به سیاست‌های زبانی حکومت تهران است که از دوران پهلوی تاکنون، تلاش کرده است زبان فارسی را به‌عنوان زبان غالب و رسمی کشور تثبیت کند و سایر زبان‌های بومی را به حاشیه براند.
این سیاست زبانی که در طول دهه‌های گذشته از طریق ممنوعیت آموزش به زبان‌های مادری، حذف این زبان‌ها از رسانه‌های رسمی، و حتی تغییر نام‌های جغرافیایی اعمال شده است، تبعیض سیستماتیک را به یک معضل ساختاری تبدیل کرده است. کانون نویسندگان ایران در بیانیه خود، این رویکرد را «ستم زبانی» توصیف کرده و آن را معادلی برای سرکوب هویت ملی و فرهنگی دانسته است.
سرکوب فعالان زبانی؛ برخورد امنیتی با مسئله‌ای فرهنگی
در بخش دیگری از بیانیه، کانون نویسندگان ایران به بازداشت گسترده و خودسرانه فعالان فرهنگی و مدنی در مناطق مرزی اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از نگاه امنیتی حکومت تهران نسبت به مسئله تنوع زبانی دانسته است. این مسئله در سال‌های اخیر به‌ویژه در مناطق عرب‌نشین، کوردستان، بلوچستان و آذربایجان شدت گرفته است و حکومت تهران، تلاش‌های فعالان فرهنگی برای احیای زبان مادری را با اتهاماتی نظیر «تجزیه‌طلبی» و «اقدام علیه امنیت ملی» سرکوب کرده است.
کانون نویسندگان ایران خواستار توقف فوری این برخوردها و به رسمیت شناختن حقوق زبانی و فرهنگی تمامی گروه‌های زبانی در جغرافیای ایران شده است. این درخواست در حالی مطرح می‌شود که حکومت تهران نه‌تنها سیاست‌های سرکوبگرانه خود را تغییر نداده، بلکه دامنه فشارها را با بازداشت و تهدید فعالان زبانی گسترش داده است.
جایگاه بین‌المللی و مطالبه حقوق زبانی
بیانیه کانون نویسندگان ایران در پایان، از جامعه بین‌الملل خواسته است که به نقض حقوق زبانی در جغرافیای ایران توجه کرده و از فعالان حوزه زبان‌های مادری حمایت کنند. این درخواست نشان‌دهنده اهمیت توجه به حقوق زبانی در چارچوب حقوق بشر جهانی است، زیرا محدودیت‌های زبانی نه‌تنها مانعی برای آموزش و توسعه فرهنگی است، بلکه بخشی از سیاست‌های سرکوبگرانه‌ای است که به‌طور سیستماتیک برای حذف هویت‌های قومی و زبانی اعمال می‌شود.
بیانیه کانون نویسندگان ایران، فراتر از یک بیانیه مناسبتی، سندی انتقادی علیه سیاست‌های تبعیض‌آمیز زبانی حکومت تهران است. تأکید بر حقوق زبانی، ضرورت مقابله با سرکوب فرهنگی و درخواست حمایت بین‌المللی از فعالان زبانی، نشان‌دهنده ابعاد گسترده این بحران است. در حالی که حکومت تهران همچنان به سرکوب و محدودسازی زبان‌های بومی ادامه می‌دهد، این بیانیه بار دیگر اهمیت مقاومت فرهنگی در برابر سیاست‌های تک‌زبانی را برجسته کرده و بر لزوم توجه جامعه جهانی به این مسئله تأکید می‌کند.
