بازگشت «مالچ نفتی» به اهواز
فعالان محیط زیست از استقرار کارگاههای مالچ‌پاشی در شهرستان‌های کرخه و دشت‌‌آزادگان خبر دادند.
عضو هیئت‌علمی مؤسسهٔ تحقیقات جنگل‌ها هشدار داده است که نباید با مالچ‌پاشی اکوسیستم مرطوب‌ترین ریگ‌زار کشور را از بین ببریم.
رد کامیون‌ها روی تنِ سبزِ دشت «خَسرَج» به‌جا مانده است. تانکرها و مخازن بزرگ برای ذخیرهٔ قیر سیاه برپا شده‌اند. کانکس‌های پیمانکاران هم به راه است.
حوضچه‌ها و کانال‌های عمیق نشان می‌دهد که همه‌چیز مهیای آغاز عملیاتی است که در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل محیط زیستی اهواز تبدیل شده است.
«مالچ‌نفتی» حالا بعد از حدود چهار سال توقف، دوباره به ماسه‌زارهای غرب رود کرخه بازگشته است.
اوایل دی‌ماه بود که فعالان محیط زیست نسبت به استقرار کارگاههای مالچ‌پاشی نفتی هشدار دادند.
این منطقه جزو مناطق غنی و در همسایگی زیستگاه آهوی کمیاب اهواز (به زبان محلی ریم) در منطقهٔ حفاظت‌شده میشداغ قرار دارد.
انجمن درنای امید در ادامهٔ اعتراضش به مالچ‌پاشی نفتی کمپین #نه_به_مالچ_پاشی را به راه انداخت و با ثبت یک کارزار خطاب به «سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، توانست بیش از پنج هزار امضا جمع‌آوری کند.
اینها اما مانع بیشتر شدن کارگاه‌ها نشده است. فعالان محیط زیست از استقرار سه کارگاه مالچ‌پاشی در مناطق «خسرج» و «مگرنات» در شهرستان کرخه و منطقهٔ «بیت راشد» شهرستان دشت آزادگان خبر داده‌اند.
طبق آگهی مناقصهٔ منتشر‌شده، قرار است عملیات مالچ‌پاشی، نهالکاری روی مالچ و قرق در سطح ۹۰۰ هکتار از ماسه‌زارهای منطقهٔ خسرج (غرب کرخه) با بیش از ۱۲ هزار تن مالچ نفتی و برآورد مالی بیش از ۲۴ میلیارد تومان اجرا شود.
مالچ نفتی مجوز ندارد
«مالچ» نوعی پوشش برای تثبیت شن‌های روان در مناطق بیابانی است. مالچ نفتی که ماده‌ای شبیه به قیر سیاه است، بیش از نیم‌قرن در خوزستان سابقه دارد،
اما یک دهه است که کارشناسان و فعالان محیط زیست مخالفت خود را با این روش اعلام کردند. جدال بر سر مالچ‌پاشی نفتی از سال ۱۳۹۷ بالا گرفت،
وقتی که زیستگاه آهوی کمیاب اهواز در منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ میشداغ (به زبان محلی مشداخ) در دشت آزادگان، با هجوم مالچ‌پاش‌ها سیاه شد.
با اعتراض فعالان محیط زیست، مالچ‌پاشی نفتی در مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع شد، اما در سال‌های ۹۸ و ۹۹ با وجود اعتراض‌ها در سایر تپه‌های ماسه‌ای ادامه یافت. با وجود پیگیری خبرنگار «پیام ما»، اداره‌کل منابع‌طبیعی ئر اهواز حاضر به پاسخگویی نشد و اعلام کرد توضیحات را در نشست خبری آتی ارائه می‌دهد.
شایان ذکر است که استفاده از مالچ‌پاشی نفتی را «کارآمدترین روش ایجاد پوشش گیاهی در شن‌زارهای متحرک» دانسته است. به‌گفته او، «پروژه‌های مالچ‌پاشی در مناطق چهارگانه زیرنظر سازمان محیط زیست قرار ندارد. این عملیات موقتی برای حفظ رطوبت و تثبیت ماسه‌های متحرک است تا شرایط برای رویش گیاه فراهم شود و بعد از آن جنگل‌های دست‌کاشت در مناطق بیابانی ایجاد شود.»
قانون بودجهٔ سال ۹۸، مالچ‌پاشی را ممنوع اعلام کرد؛ مگر آنکه سازمان حفاظت محیط زیست با آن موافقت کند.
موافقت «کلانتری»، رئیس سابق این سازمان، با مالچ‌پاشی نفتی دراهواز انتقادات بسیاری به‌دنبال داشت. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی با عنوان «بررسی آثار محیط زیستی ناشی از مالچ‌پاشی نفتی در منطقهٔ «بیت کوصر» در دشت آزادگان نسبت به تأثیر منفی محیط زیستی اجرای این طرح بر اکوسیستم و زیستگاه منحصربه‌فرد ماسه‌زارهای این منطقه دراهواز انتقاد کرد.
مالچ‌پاشی از دریاچه ارومیه تا غرب کرخه، اعتراض فعالان محیط زیست را در روزهای اخیر به‌دنبال داشته است.
نویسنده : نادره وائلی زاده
