
افزایش چشمگیر اجساد ناشناس در تهران؛ بحران اجتماعی، اقتصادی یا مسئلهای امنیتی؟
گزارشی که روزنامه اعتماد منتشر کرده، به نقل از مرتضی نثاری، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی، نشان میدهد که در سال ۱۴۰۲ تعداد ۹۴۲ جسد ناشناس در تهران کشف شده است. این آمار نهتنها هشداردهنده است، بلکه روند افزایشی آن در سالهای اخیر، سؤالات بسیاری درباره دلایل این پدیده ایجاد کرده است.
افزایش شدید تعداد اجساد ناشناس در سالهای اخیر
آمار منتشرشده نشان میدهد که در سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، تعداد اجساد ناشناس در تهران حدود هزار نفر بوده است، اما در سال ۱۴۰۳ این آمار با رشدی ۱۱۰ درصدی به ۲۸۰۰ جسد تا آذر ماه رسیده است. این افزایش غیرعادی در تعداد اجساد ناشناس، مسئلهای نیست که بتوان آن را صرفاً به مسائل اجتماعی و اقتصادی تقلیل داد، بلکه نشاندهنده وجود یک بحران عمیق در ساختارهای امنیتی و اجتماعی کشور است.
طبق آمار ارائهشده، ۶۴ درصد این اجساد مرد و ۳۶ درصد زن بودهاند. نکته قابلتوجه این است که ۴۰ درصد این افراد زیر ۴۵ سال سن داشتهاند، یعنی در بازه سنی که انتظار میرود همچنان درگیر فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی باشند.
همچنین، ۸۳ نفر از این اجساد اتباع افغانستانی بودهاند و دو جسد دیگر نیز به اتباع پاکستانی و بنگلادشی تعلق داشتهاند. این مسئله نشان میدهد که مهاجران نیز بهطور ویژه تحت تأثیر این بحران قرار گرفتهاند.
در سالهای گذشته، بارها گزارشهایی درباره قتلهای مشکوک فعالان سیاسی و معترضان خیابانی منتشر شده است. در موارد متعددی، پیکر این افراد باوجود داشتن مدارک شناسایی، برای مدتی طولانی در سردخانهها بهعنوان “ناشناس” نگهداری شده است. این موضوع باعث شده برخی کارشناسان، افزایش آمار اجساد مجهولالهویه را تنها به فقر و بحرانهای اجتماعی نسبت ندهند و آن را به ابعاد امنیتی و احتمال دست داشتن نهادهای حکومتی در مرگهای غیرعادی مرتبط بدانند.
افزایش تعداد اجساد ناشناس، علاوه بر احتمال ارتباط با قتلهای امنیتی، نشاندهنده وخامت بحرانهای اجتماعی و اقتصادی نیز هست. در سالهای اخیر، بحران معیشتی، فقر گسترده، اعتیاد، کارتنخوابی و افزایش خشونتهای خانوادگی باعث شده که برخی افراد جامعه، بهطور کامل از چرخه اجتماعی خارج شوند و حتی پس از مرگ نیز هویت آنها نامعلوم بماند.
از سوی دیگر، عدم ثبت برخی از این افراد در سامانههای هویتی جغرافیایی ایران، میتواند نشاندهنده وجود شبکههای قاچاق انسان، کار اجباری و سوءاستفاده از مهاجران باشد که بسیاری از آنها بدون مدارک شناسایی در ایران زندگی میکنند.
افزایش چشمگیر تعداد اجساد ناشناس در تهران، مسئلهای نیست که بتوان آن را تنها به یک بحران اجتماعی محدود کرد. رشد ۱۱۰ درصدی این آمار در سال ۱۴۰۳ نشان میدهد که عوامل متعددی در این مسئله دخیل هستند، از وضعیت اقتصادی و اجتماعی گرفته تا احتمال وجود قتلهای خاموش و اهداف امنیتی.
در شرایطی که این بحران همچنان در حال تشدید است، پرسش مهم این است که چرا چنین تعداد بالایی از شهروندان جغرافیای ایران، بدون هویت مشخص، جان خود را از دست میدهند؟ و چرا هیچ نهادی مسئولیت شفافسازی این مسئله را بر عهده نمیگیرد؟