در شرایطی که تنش‌های منطقه‌ای به اوج خود رسیده و سایه درگیری نظامی همچنان بر خاورمیانه سنگینی می‌کند، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با اعلام آمادگی برای دیدار با رهبران حکومت تهران، بار دیگر بر گزینه مذاکره و توافق تأکید کرده است. این موضع‌گیری در حالی مطرح می‌شود که دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان واشینگتن و حکومت تهران در عمان آغاز شده و به‌نظر می‌رسد تلاش‌ها برای بازسازی نوعی توافق هسته‌ای یا دست‌کم کنترل بحران در جریان است.
ترامپ در گفت‌وگویی با مجله تایم، صراحتاً اعلام کرد که در صورت آغاز مذاکرات، حاضر به دیدار با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور حکومت تهران یا حتی علی خامنه‌ای، رهبر این حکومت، است. چنین اظهاراتی در حافظه دیپلماتیک آمریکایی، یادآور دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ است؛ زمانی که در کنار تهدیدهای تند علیه تهران، همواره از «آمادگی برای توافق بهتر» نیز سخن می‌گفت.
با این حال، این اعلام آمادگی، بیش از آنکه صرفاً یک پیشنهاد دیپلماتیک باشد، پیامی چندلایه دارد:
نخست آنکه ترامپ می‌خواهد چهره‌ای عمل‌گرا و اهل مذاکره از خود ترسیم کند؛ به‌ویژه در برابر رقبای داخلی و رأی‌دهندگانی که از جنگ‌های پرهزینه در خاورمیانه خسته‌اند. دوم آنکه این پیام، هشداری به اسرائیل نیز هست. ترامپ به‌صراحت گفته «توافق بهتر از بمباران است»؛ عبارتی که در تضاد با موضع تهاجمی بنیامین نتانیاهو است که خواهان توقف کامل و فوری برنامه هسته‌ای حکومت تهران، حتی با گزینه نظامی است.
در این میان، تل‌آویو نگران است که توافق احتمالی آمریکا با حکومت تهران، مانند برجام، باز هم به این حکومت فرصت تنفس دهد و کنترل موثر و عملی بر برنامه‌های هسته‌ای‌اش نداشته باشد. به همین دلیل، نتانیاهو در دیدار با اعضای کنگره آمریکا، بار دیگر بر لزوم هماهنگی امنیتی تأکید کرده است.
از سوی دیگر، حکومت تهران نیز با احتیاط وارد مذاکرات شده و همچنان در حال سنجش وزن سیاسی ترامپ در دور جدید ریاست‌جمهوری اوست. آیا این بار مذاکره به توافقی پایدار منجر خواهد شد؟ یا همچون گذشته، به کارزاری تبلیغاتی بدل خواهد شد که هدف اصلی‌اش تغییر توازن قدرت در سیاست داخلی آمریکا و منطقه است؟
نقش عمان به عنوان میانجی قابل‌اعتماد و روند مذاکرات غیررسمی بدون حضور اروپا، نیز نشانه‌ای از تلاش دو طرف برای دور زدن پیچیدگی‌های دیپلماتیک و کاهش سروصداهای رسانه‌ای است. این رویکرد کم‌سابقه، اگرچه انعطاف‌پذیری بیشتری ایجاد می‌کند، اما می‌تواند به نبود ضمانت‌های بین‌المللی در توافق احتمالی هم منجر شود.
در نهایت، اظهارات ترامپ بازتابی از دوگانه سنتی او در قبال حکومت تهران است: ترکیبی از تهدید و وعده، انکار و آمادگی، فشار حداکثری و پیشنهاد مذاکره. اما آنچه در این میان روشن است، تمایل دوباره دولت آمریکا به دیپلماسی با تهران است؛ دیپلماسی‌ای که این بار بدون برجام، بدون اروپا و شاید بدون آینده‌ای روشن، گام برداشته است.
