این روزها و پس از زلزله ترکیه، توئیتی در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود که در آن یک آقای هلندی به اسم فرانک هوگربیتز پیش بینی کرده بوده که قرار است بزودی زلزله ای بزرگ در ترکیه رخ بدهد.
این توئیت ظرف این چهار روزِ بعد از زلزله بیش از ۵۳ میلیون بار دیده شده، ۵۱ هزار دفعه ری-توئیت (بازنشر) شده، ۱۹۲ هزار لایک خورده و هزاران کامنت (مشابه تصویر بالا) در زیر آن قرار گرفته است. حتی روزنامه ای مانند Jerusalem Post در اسرائیل نیز در یادداشتی به این پیش بینی اشاره کرده است. ضروری است که به بحث اصالت و صحت این پیش بینی بپردازیم و ببینیم وزن و جایگاه آقای فرانک هوگربیتز کجاست؟
۱- اگر سری به صفحه توئیتر این فرد بزنید ملاحظه خواهید کرد که صفحه او بسیار شبیه به کانال پیش بینی زلزله آقای برهمند در ایران است. یعنی همان کاری که آقای برهمند در زمینه پیش بینی زلزله کرده، او هم انجام داده با این تفاوت که برهمند فقط برای فارسی زبانان پیش بینی کرده ولی او می‌توانسته به زبان انگلیسی حرف بزند (با مردم دنیا).
مضافا اینکه برهمند مدعی هیچ دلیل یا تئوری روشنی برای هیچ یک از حرفهایش نشده، حال آنکه هوگربیتز هلندی لااقل یک دلیل موهومی (در خصوص اثر سیارات دیگر بر زلزله های زمین!) ارایه کرده.
کانال تلگرام پیش بینی زلزله برهمند پس از زلزله کرمانشاه (و در التهاب آن روزها) به ۱۲۵هزار کاربر رسید و صفحه توئیتر فرانک هوگربیتز الان به بیش از یک میلیون و ۲۰۰هزار‌عضو رسیده.
۲- علت صحتِ پیش بینی فرانک هوگربیتز چیست؟
قبلا در مورد کار برهمند توضیح داده ام که پیش بینی رخداد «یک زلزله متوسط» در یک منطقه زلزله خیر، مشابه این است که شما پیش بینی کنید مثلا ظرف دو هفته آینده ابرها از آسمان تهران عبور خواهند کرد. یا مثل این است که پیش بینی کنید ظرف بیست و چهار ساعت آینده یک ماشین پورشه از خیابان زند شیراز عبور خواهد کرد.
درست است که الزاما در هر دقیقه و هر ساعت پورشه از خیابان زند شیراز عبور نمی کند ولی بسیار «محتمل» است که ظرف بیست و چهار ساعت، بالاخره یک پورشه از آن خیابان گذر کند!
حال بیایید و الان باهم پیش بینی کنیم که ظرف دو هفته آینده یک زلزله با بزرگای چهارو نیم در استانهای خوزستان، بوشهر و هرمزگان رخ خواهد داد.
اینکه طی چهارده روز آتی یک زلزله متوسط در چنین پهنه وسیعی رخ دهد، به هیچ عنوان چیز عجیبی نیست. ولی اگر رخ داد، آیا ما می توانیم مدعی داشتنِ دانش حرکت گسلها باشیم؟
۳- فرق اصلی پیش بینی فرانک هوگربیتز با پیش بینی‌های برهمند
نکته ای که باعث توجه افکار عمومی در دنیا شده این است که هوگربیتز یک زلزله «بزرگ» را پیش بینی کرده (و نه یک زلزله متوسط را).
نگاهی به صفحه توئیتر آقای هوگربیتز داشته باشیم. طی سالهای اخیر، او برای نقاط مختلفی از دنیا پیش بینی زلزله بزرگ کرده ولی پس از نیامدن زلزله، توئیتهای زیادی را پاک کرده است! همچون برگه لاتاری این بار ولی توئیتی که به هوا پرتاب کرده بود، کار کرده و یکباره در دنیا معروف شد. و چه به از این؟!
چون حتی برای بلیط لاتاری هم باید چند دلار خرج می کرد ولی توئیت زدن که مجانی است.
بخت یار شد و برای این توئیت زلزله رخ داد.
آقای Brian Brettschneider پژوهشگر محیط زیست و هواشناسی در آلاسکا در توئیتی چنین نوشت: آقای فرانک هوگربیتز
در این سالها «دائم» پیش بینی زلزله می کرده است. اگر «تو» هم «هر روز» پیش بینی یک زلزله بزرگ کنی، بالاخره یک روز حرفت درست از آب در خواهد آمد و مردمان گمان خواهند کرد که تو نابغه ای!
۴- سازمان زمین شناسی آمریکا USGS تعریفی در زمینه پیش بینی زلزله دارد: پیش بینی یعنی اینکه گفته شود که کِی (چه روز و چه زمانی) چه زلزله ای (با چه بزرگایی) رخ خواهد داد. اینکه کسی بگوید «بزودی» در فلان محدوده زلزله ای رخ خواهد داد (بدون مشخص کردن بزرگای زلزله) به این پیش بینی نمی گویند.
۵- پیش بینی زلزله یک امر مبتنی بر «علم» و دانش است. بنابراین باید از اسلوب یک کار علمی برخوردار باشد. نمی شود کسی کاری روشمند و مبتنی بر علم انجام بدهد ولی اصول آن کار/روش برای هیچ دانشمند دیگری روشن نباشد. «اتفاق ناگهانی» در کار علمی و روشمند رخ نمی دهد. هر ادعای علمی بر اساس شواهد و مستندات است. فرانک هوگربیتز هیچ مقاله علمی در هیچ ژورنال معتبری منتشر نکرده تا دانشمندان دنیا نسبت به ادعای او بررسی کنند.
۶- «شبه علم حتی در دنیای امروز هم آفت جامعه انسانی است. اینکه کسی مدعی شود یک دختر دبیرستانی در زیرزمین خانه انرژی هسته ای تولید کرده به همان اندازه شبه علم و شیادی است که کسی مدعی شود از وقوع زلزله (بدون هیچ تئوری علمی) خبر دارد.
اما چرا شبه علم هنوز عرضه می شود؟: «چون خریدار دارد.»
