جشن گرگیعان ملت الاحواز(اهواز) درنیمه ماه مبارک رمضان

گرگیعان یا قرقیعان جشنی است که همه ساله در نیمه ماه مبارک رمضان ملت عرب الاحواز(اهواز) و کشورهای حوزه خلیج در شب پانزدهم ماه رمضان و میلاد امام حسن مجتبی علیه‌السلام برگزار می‌کنند. این آیین سنتی میان ملت عرب الاحواز(اهواز)، هرمزگان، کیش، بوشهر، کویت، عراق، بحرین، امارات و شرق سعودی برگزار می‌شود.

آنچه که ز این رسم روایت می کنند این است که در زمان میلاد امام حسن مجتبی علیه‌السلام، کودکان و مردم مدینه برای گرفتن هدیه و مژدگانی به مناسبت تولد اولین نوه پیامبر به سمت خانه ایشان و خانه امام علی علیه‌السلام رفته‌اند و کلمه قره العین یعنی نور چشم را تکرار کرده‌اند. گفته می‌شود این شادی مردم مدینه، هر ساله تکرار و به یک آیین بین مردم عرب کشورهای مختلف تبدیل شد. به مرور کلمه قره العین به قرقیعان و در عربی محلی به گرگیعان تبدیل می‌شود.

این رسم در شهرهای دیگر الاحواز(اهواز) از جمله دزفول با نام “ثوابه یا جوابه” اجرا می شود.

در واقع جشن گرگیعان پیوندی میان فرهنگ‌های مختلف در الاحواز(اهواز) است و همبستگی آن‌ها را به نمایش می‌گذارد. در این جشن کودکان نقش اصلی را ایفا می‌کنند و با دل‌های پاکشان حال و هوایی دوست‌داشتنی به آن می‌بخشند. گفته می‌شود در روزگاران قدیم این مراسم به صورت بسیار ساده‌تر برگزار می‌شد. مادران در نیمه ماه رمضان شیرینی و آجیل فراهم می‌کردند و لباس‌های سنتی می‌دوختند و کودکان با پوشیدن این لباس‌ها با در دست داشتن فانوس به کوچه‌ها می‌رفتند و با خواندن سرود‌هایی از اهالی محل درخواست شیرینی و هدیه می‌کردند.

اما در کشور کویت برگزاری مراسم قرقیعان خیلی متفاوت‌تر از گرگیعان الاحواز(اهواز) است. برخی از کویتی‌ها این مراسم را سنتی از آبا و اجدادشان می‌دانند و به صورت تجملی و پر زرق و برق اجرایش می‌کنند. در واقع بعضی از اهالی کویت برای برگزاری جشن گرگیعان تالارهای مجللی را رزرو می‌کنند و از دوستان و آشنایان خود دعوت می‌کنند تا در این مراسم آن‌ها را همراهی کنند. سفره قرقیعان در اینگونه مراسم بسیار پر هزینه است. گاهی علاوه بر شیرینی، اسکناس‌های 20 دیناری و سکه‌های طلا نیز در بسته‌های هدیه کودکان دیده می‌شود. چشم و هم چشمی در برخی از این خانواده‌ها به حدیست که گاهی برگزاری این مراسم برایشان حدود ده‌ها هزار دلار آب می‌خورد.

اما در شهرهای الاحواز(اهواز)، این رسم چندین ساله معمولا در کوچه و پس کوچه‌های اهواز، عبادان(آبادان)، المحمره(خرمشهر)، فلاحیه(شادگان) و خفاجیه(سوسنگرد) و دیگر شهرهای الاحواز(اهواز) و روستاهایش، به اجرا درمی‌آید و شکل بسیار ساده‌تری دارد. در واقع گرگیعان الاحواز(اهواز) مراسمی است خودمانی‌تر و شبیه‌تر به آنچه از قدیم در میان ملت عرب الاحوازی این منطقه به یادگار مانده است.

درجشن گرگیعان، کودکان نقش اول برنامه هستند. زمان افطار که می‌گذرد، لباس نو و تمیزشان را می‌پوشند؛ پسران دشداشه به تن می‌کنند و دختران با عباهای عربی‌شان، کیسه‌ای به دست می‌گیرند و راهی کوچه و پس کوچه‌ها می‌شوند. گاهی ﮐﻮﺩﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺳته‌ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﯿﺪﯼ ﺑﻪ ﮐﻮﭼﻪﻫﺎ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ، ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻮﻧﺪ: ﮔﺮﻭﻩ اول می‌خواند:

«ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ» ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻭﻡ ﺟﻮﺍﺏ می‌ﺩﻫند: «ﺍﻟﻠﻪ ﯾﻌﻄﯿﮑﻢ ﺭﺿﻌﺎن؛ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﭽﻪ ﺩﻫﺪ» ﯾﺎ «ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﯿﻌﺎﻥ؛ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﯾﺨﻠﯽ ﺍﻭﻟﯿﺪﮐﻢ؛ ﺧﺪﺍ ﭘﺴﺮﮐﻮﭼﻮﻟﻮﯾﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ». یا ممکن است این دو ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺧﺘﺮ ﻭ ﭘﺴﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮند.

دو سنگی که در دست می‌گیرند، سازشان می‌شود و با کوباندن آن‌ها به هم، شعرهای مخصوص این روز را می‌خوانند. در خانه‌ها می‌روند تا عیدی این روزشان را بگیرند. آن‌ها با هم می‌خوانند:

«ﻣﺎﺟﯿﻨﻪ ﯾﺎ ﻣﺎ ﺟﯿﻨﻪ ﺣﻞ ﺍﻟﮑﯿﺲ ﻭ ﺍﻧﻄﯿﻨﺎ؛ ﺁﻣﺪﯾﻢ ﻭ ﺁﻣﺪﯾﻢ ـ ﺩﺭ ﮐﯿﺴﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮐﻦ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﯿﺪﯼ ﻭ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺑﺪﻩ». ﺍﮔﺮ ﺍﻫﺎﻟﯽ ﺧﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﭘﺸﺖﺑﺎﻡ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ: « ﯾﺎ ﺍﻫﻞ ﺳﻄﻮﺡ ﺗﻨﻄﻮﻧﻪ ﻟﻮ ﻧﺮﻭﺡ؛ ﺍﯼ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﯼ ﭘﺸﺖﺑﺎﻡ ﺍﯾﺴﺘﺎﺩﻩﺍﯾﺪ، ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﯿﺪﯼ ﻣﯽﺩﻫﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﺮﻭﯾﻢ؟»