قرارداد ۲۵ ساله ؛ آیا حکومت تهران در حال فروش آینده بلوچستان است؟
دیدار محمدسعید اربابی، مدیرعامل منطقه آزاد چابهار، با سفیر چین در ایران و تشریح جزئیات قرارداد ۲۵ ساله میان تهران و پکن، نگرانی‌های بسیاری را درباره آینده چابهار و پیامدهای آن برای مردم بومی منطقه برانگیخته است.
بر اساس این قرارداد، چین سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های کلیدی مانند پتروشیمی، ساخت شهر هوشمند در تیس، توسعه سواحل مکران، فرودگاه‌ها، شهرک صنعتی تولید خودرو و همچنین شیلات و کشاورزی انجام خواهد داد. این تعهدات در حالی صورت می‌گیرد که بسیاری از کارشناسان این توافق را گامی در جهت سلطه اقتصادی چین بر جنوب شرقی جغرافیای ایران می‌دانند.
ورود سرمایه‌گذاران خارجی به حوزه‌هایی مانند پتروشیمی و شیلات، خطرات زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری به همراه دارد. تخریب اکوسیستم دریایی و کاهش منابع آبی، می‌تواند معیشت مردم بلوچ را که به صید و کشاورزی وابسته‌اند، به شدت تحت تأثیر قرار دهد. در حالی که دولت از توسعه اقتصادی سخن می‌گوید، اما تجربه پروژه‌های مشابه در مناطق دیگر نشان داده که این سرمایه‌گذاری‌ها معمولاً با رانت، تخریب محیط زیست و بهره‌برداری از منابع طبیعی بدون بازگشت مزایای آن به مردم بومی همراه است.
با اهمیت استراتژیک چابهار و ورود سرمایه‌گذاران چینی، نگرانی‌هایی درباره افزایش کنترل امنیتی و نظارت‌های حکومتی در این منطقه وجود دارد. حضور نیروهای نظامی و امنیتی ممکن است به افزایش سرکوب اجتماعی و محدود کردن آزادی‌های مردم بلوچ منجر شود.
سابقه قراردادهای بلندمدت چین با سایر کشورها نشان می‌دهد که این کشور معمولاً با ارائه تسهیلات مالی، کنترل اقتصادی و حتی نفوذ سیاسی را در مناطق استراتژیک افزایش می‌دهد. نمونه‌هایی از این سیاست را می‌توان در کشورهای آفریقایی و سریلانکا مشاهده کرد، جایی که ناتوانی دولت‌ها در بازپرداخت بدهی‌ها، منجر به واگذاری بخش‌هایی از بنادر و مناطق استراتژیک به چین شده است.
امضای این قرارداد در حالی انجام می‌شود که بسیاری از مردم بلوچ، با بی‌توجهی حکومت تهران به توسعه واقعی مناطق بومی و تمرکز بر منافع اقتصادی نخبگان وابسته به دولت مواجه هستند. چین، که اکنون به مهم‌ترین شریک اقتصادی حکومت تهران تبدیل شده، در حال گسترش نفوذ خود بر زیرساخت‌های کلیدی کشور است، بدون اینکه شفافیت کافی درباره منافع مردم از این همکاری وجود داشته باشد.
پرسش اساسی این است که آیا این قرارداد به توسعه واقعی چابهار و بهبود وضعیت زندگی مردم بلوچ منجر خواهد شد یا اینکه تنها راهی برای نفوذ اقتصادی چین و وابستگی بیشتر حکومت تهران به این کشور خواهد بود؟ تجربه‌های پیشین نشان می‌دهد که چنین توافق‌هایی در نهایت به نفع طرف خارجی تمام شده و برای مردم بومی جز تخریب محیط زیست، فشارهای امنیتی و کاهش منابع معیشتی نتیجه‌ای نداشته است.
