آیا تحریم‌های ترامپ ایران را به مرحله‌ای بحرانی‌تر وارد می‌کند؟”
در شرایطی که حکومت تهران با چالش‌های جدی داخلی و رقابت‌های پیچیده در بدنه حکومت مواجه است، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، با صدور فرمان اجرایی جدیدی قصد دارد فشارهای اقتصادی علیه تهران را به اوج خود برساند. این فرمان که در راستای سیاست «فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران صادر خواهد شد، هدف اصلی خود را قطع کامل صادرات نفت ایران اعلام کرده است.
تحریم‌های جدید؛ بحران اقتصادی و تهدیدات هسته‌ای
این تحریم‌ها که عمدتاً توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا اعمال خواهند شد، در پی مسدود کردن مسیرهای حکومت تهران برای دستیابی به برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای و مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران در خاورمیانه هستند. این اقدامات به طور خاص معافیت‌هایی که در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن به ایران اعطا شده بود را لغو یا اصلاح خواهند کرد. کارشناسان بر این باورند که این تصمیم می‌تواند شرایط اقتصادی ایران را به مرحله‌ای بحرانی‌تر وارد کند و روند تضعیف زیرساخت‌های اقتصادی حکومت تهران را شتاب دهد.
دیدار ترامپ با نتانیاهو؛ هم‌افزایی استراتژیک آمریکا و اسرائیل
در کنار این فشارها، ترامپ در دیدار اخیر خود با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، استراتژی مشترکی برای مقابله با ایران نهایی کرده است. تحلیلگران معتقدند که این دیدار می‌تواند مسیر سیاست‌های خارجی ایالات متحده و اسرائیل علیه ایران را برای سال‌های آینده شکل دهد و به یک تشدید هماهنگ در جبهه‌های اقتصادی و امنیتی منجر شود.
رقابت‌های داخلی در ایران؛ کشمکش بر سر پرونده هسته‌ای
در داخل ایران، رقابت‌های شدید بین جناح‌های مختلف حکومت برای کنترل پرونده هسته‌ای و جهت‌گیری سیاست‌های هسته‌ای ادامه دارد. در ماه‌های اخیر، مسئولیت مذاکرات هسته‌ای که پیش‌تر بر عهده وزارت امور خارجه بود، به افراد مختلفی منتقل شده است. علی لاریجانی، رئیس سابق مجلس، یکی از گزینه‌های مطرح بود، اما در روزهای اخیر منابع دولتی ایران اعلام کردند که علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، مسئول این پرونده شده است. شمخانی که به شدت مخالف هرگونه توافق هسته‌ای با غرب است، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مخالفان راه حل‌های دیپلماتیک شناخته می‌شود و بسیاری از تحلیلگران او را یکی از اصلی‌ترین «کاسبان تحریم» ایران می‌دانند.
آینده مذاکرات هسته‌ای؛ بن‌بست یا توافق؟
با ورود شمخانی به پرونده هسته‌ای، چشم‌انداز دستیابی به توافق جدید در مذاکرات هسته‌ای ایران بیش از هر زمان دیگری در ابهام قرار دارد. در حالی که برخی مسئولان مانند عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، تأکید دارند که وزارت خارجه مسئول سیاست‌گذاری در این زمینه است، رقابت‌های داخلی و کشمکش‌های میان ارکان مختلف نظام در خصوص چگونگی پیشبرد مذاکرات، باعث پیچیدگی بیشتر وضعیت شده است.
تحریم‌های جدید؛ مسیر ایران به سوی بحران اقتصادی بیشتر
در این وضعیت بحرانی، تحریم‌های جدید آمریکا می‌توانند زمینه‌ساز بحران اقتصادی گسترده‌تری برای ایران شوند. به نظر می‌رسد که فشارهای اقتصادی نه تنها به تضعیف بیشتر نظام حاکم منجر خواهد شد، بلکه مردم ایران را با مشکلات معیشتی و اجتماعی بی‌سابقه‌ای مواجه خواهد کرد. در عین حال، این فشارها می‌تواند همچنان منبعی برای تقویت رقابت‌های درونی در حکومت تهران باشد، چرا که بخش‌های مختلف حکومت هرکدام به دنبال استفاده از بحران به نفع خود هستند.
سعیده یندر
