زیبایی های «جنگل حرا» قشم در منطقه الاحواز(اهواز)
جنگل حرا در قشم، یکی از جاذبههای خاص و از جلوههای بینظیر طبیعت در منطقه خلیج است که برای دیدن آن باید با قایق به دل آبهای شور خلیج بزنید. این جاذبه که شهرتی جهانی دارد، جزو میراث طبیعی کشور به شمار میرود. جذابیت جنگل حرا زمانی است که این درختان در آب فرو رفتهاند و با پایین آمدن سطح آب، جنگل شگفتانگیزی مشابه فیلمهای علمی-تخیلی از آب بیرون میزند و هر بینندهای را حیرتزده میکند.
جنگل حرا که در شمال غرب جزیره قشم منطقه الاحواز(اهواز) خودنمایی میکند، از جنگلهای پنجگانه هرمزگان و یکی از ذخیرهگاههای زیستکره جغرافیای ایران به شمار میرود.
جنگل حرا (مانگرو) از جاهای دیدنی قشم است که آن را بهعنوان جنگل دریایی نیز میشناسند. با حرکت در میان آبهای این جنگل، شاهد درختان سبزی خواهید بود که گویی در میان انبوهی چوب روییدهاند. جالب اینکه این چوبها در واقع ریشه درختان هستند که انتهای آنها رو به آسمان است و با تبدیل آب شور دریا به آب شیرین توانستهاند سالیان زیادی در این شرایط دوام بیاورند. پوشش گیاهی این جنگلها را درختان «حرا» و «چندل» تشکیل میدهند. این درختان زیبا زمان جزر دریا، از آب بیرون میآیند و با مد دریا تا نیمه در آب فرو میروند. آبوهوای استوایی این مناطق نیز مزید بر علت شده است تا درختان حرا رشد خوبی داشته باشند.
جنگل حرا قشم با وسعتی معادل ۸۲,۳۶۰ هکتار در سال ۱۳۵۱ بهعنوان «منطقه حفاظت شده حرا» معرفی شد؛ سپس در سال ۱۳۵۴ با افزایش وسعت به ۸۵,۶۸۶ هکتار، عنوان پارک ملی را از آن خود کرد. تا اینکه این جنگل دیدنی قشم در سال ۱۳۵۶ به شبکه جهانی انسان و زیستکره یونسکو ملحق شد. این منطقه هماکنون توسط اداره کل محیط زیست هرمزگان محفاظت میشود.
جنگل حرا شرایط اکولوژی مناسبی دارد و از همین رو زیستگاه پرندگان مهاجر مناطق گرمسیری نظیر حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی و… است. همچنین انواع گوناگون پرندگان، آبزیان و دوزیستان نظیر انواع مارهای دریایی و ماهیها و همین طور لاکپشتها در این منطقه ساکن هستند. ۸۰ درصد از آبزیان دریای خلیج در این منطقه تخمریزی میکنند.
حرا به درختانی با شاخ و برگ سبز روشن با ارتفاع حدود سه تا ۶ متر گفته میشود که آبشورزی هستند. پوست این درخت خاصیت تصفیهکنندگی دارد و آب دریا را میگیرند و با دفع نمک آن، بخش شیرین آن را جذب میکنند. با این اوصاف، درخت حرا را میتوان یک تصفیهخانه آب شیرینکن طبیعی دانست. درختان جنگل حرا قدمت زیادی دارند و در همه فصول سال سرسبز هستند و به همین دلیل، به نام جنگل همیشه بهار نیز شناخته میشوند. با فرارسیدن خرداد، درخت حرا گلهای زردرنگی میدهد که در میان انبوه شاخ و برگ آن بسیار چشمنواز و دیدنی میشود.
دانه درختان حرا روی درخت جوانه میزند؛ سپس با جداشدن از پایه مادری خود، در گلولای پای درختان فرو میرود و نهال جدیدی به وجود میآید؛ همین سبک تکثیر باعث ایجاد چنین منطقه جنگلی زیبایی شده است. درختان حرا برگهایی با قاعده باریک و بیضیشکل و میوهای بادامیشکل دارند که در تابستان میرسند و پس از مدتی در آب میافتند و در خاکهای ساحلی ریشه میزنند. گیاه چندل نیز گلهایی به رنگ سفید یا زرد دارد که در زمستانها به چشم میخورد و میوه قهوهای رنگ آن شبیه به گلابی است که در بهار میرسد.
جنگلهای حرا طی میلیونها سال توانستهاند سازگاری خوبی با سواحل جزر و مدی و آب شور دریا پیدا کنند و بیدلیل نیست که از مقاومترین گونههای گیاهی به شمار میروند. گیاه حرا ریشههای کوتاهی دارد که تعداد زیادی ریشه فرعی آن به طرف بالا میروند و بهطور متوسط تا ۳۰ سانتیمتر رشد میکنند.
جنگل حرا فقط به جزیره قشم اختصاص ندارد و تا حوالی بندر پهل، بندر خمیر و جزیره هرمز امتداد یافته است. عدهای از مردم بومی در زمان مد به این جنگلها میآیند تا به ماهیگیری یا هرس شاخ و برگ درختان مشغول شوند. در واقع، هرس کردن به پربارتر شدن درختان کمک میکند و از طرفی هم بومیان میتوانند از آنها برای مصارف شخصی یا فروش استفاده کنند.
درخت حرا نقش مهمی در زمینه تامین غذای دام، تولید زغال، تولید چوب، تهیه خمیر كاغذ و غیره دارد. مضاف بر اینکه شیره درون آوندهای این درخت برای درمان بیماریهای پوستی رایج در هرمزگان مفید است.
درختان حرا بهدلیل عمر طولانیشان، تنههایی بسیار محکم دارند و در گذشته از همین مزیت برای ساخت دهل استفاده میکردند. در حقیقت، اولین دهل جزیره قشم با چوب درخت حرا ساخته شده است.
از آنجا که چوب این درختان در اثر سوختن دود سیاه تولید نمیکند، گزینه خوبی برای تهیه زغال است. میوه و برگ این درختان نیز بهعنوان گیاه دارویی کاربرد دارند. ریشه درخت حرا همچون سدی طبیعی در برابر امواج و طوفانهای دریایی عمل میکند.
آب و گل جنگل حرا حاوی نمک و آهک است و در گذشته مردم از گل آن برای لاغر شدن استفاده میکردند؛ به این ترتیب که آن را به بدن خود میمالیدند و پس از خشک شدن، خود را در آب میشستند.
از سواحل قشم، راه خشکی به درون این جنگلها وجود ندارد و تنها راه بازدید آنها، از طریق آب است. با ناخداهای پرتجربهای همراه شوید که آبراهههای کوچک این جنگل را میشناسند و میتوانند دیدن جنگل حرا قشم را به خاطرهای بهیادماندنی برایتان تبدیل کنند. برای تماشای جنگل حرا باید به اسکله روستای طبل، بندر لافت یا اسکله سهیلی بروید و از آنجا سوار قایق شوید و به دل جنگل بزنید. اسکله سهیلی شهرت بیشتری دارد و از امکاناتی نظیر فروشگاه صنایع دستی و سوغاتی، سرویس بهداشتی، سوپرمارکت و… برخوردار است.
کص ننتون تجزیه طلبای ریغو پاینده ایران جاوید شاه