عمارت ملک بوشهرنماد معماری خلیجی

عمارت ملک جزو هویت و تاریخ شهر بوشهر به شمار می رود که نشان دهنده هنر و معماری خاصی خلیجی در دوره شیخ خزعل است.

ابهت این بنا همواره در طول تاریخ مورد توجه همگان بوده و مورد استقبال قرار گرفته است این عمارت جزو نقاط پربازدید استان بوشهر محسوب می شود.

عمارت ملک بوشهر در اواخر دوره قاجار در محله بهمنی شهرستان بوشهر ساخته شده و در سال ۱۳۷۷ به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است، به طوری که اکنون جزو آثار تاریخی و دیدنی استان بوشهر به شمار می رود، همچنین به عنوان یکی از باشکوه ترین بناهای دوره قاجار زمان محسوب می شود که در واقع مکانی جالب برای دوستداران تاریخ است.

صاحب این عمارت تاجر ثروتمندی به نام محمدمهدی ملک التجار بوده است که در عصر خود مشغول تجارت بوده و با بسیاری از تاجران داخلی و خارجی در ارتباط بوده است، وی در یکی از سفرهای خود به فرانسه با بازدید از کاخ های فرانسه شیفته آن شده و همین امر سبب گشته تا اقدام به ساخت این عمارت بی نظیر نماید. با اینکه در زمان حمله انگلیسی‌ ها به جنوب اهواز، Malek Mansion Bushehr به تصرف انگلیسی‌ ها درآمد و مقر نظامی انگلیسی ها شد، در این حین نیز صاحب این بنا ورشکست گردید و تمامی اشیای نفیس موجود در عمارت با قیمت بسیار پایین به انگلستان برده شد.

عمارت ملک بوشهر یک مجموعه ساختمانی است که با یک قرن سابقه به عنوان یک عمارت تاریخی محسوب می‌ شود. معماری این بنا توسط معماران فرانسوی انجام گرفته و مصالح به کار رفته در این عمارت از نوع خاصی هستند و طبق تحقیقات انجام شده، مصالح به کار رفته در ساخت این بنا از شهرستان بوشهر و از مصالح محلی تهیه شده اند. درب و پنجره بنا نیز نوع خاصی دارند که بسیار تماشایی است. یکی از عجیب ترین مزیت های این بنا مربوط به سیستم خنک کننده منحصربفرد آن است که دیوار قطور این عمارت دو جداره بوده و بین دو دیوار حدودا ۲ متر فاصله وجود دارد و همین جدار باعث می شود تا دمای هوای داخل عمارت ثابت بماند، زیرا فاصله میان این دو دیوار را با برگ خیس نخل یا نوعی خار پر می کردند تا هوا از دریچه هایی خاصی وارد این محفظه شود و پس از برخورد با این گیاهان مرطوب خنک شده و از روزنه های زمینی وارد عمارت شود تا در تابستان همانند کولر فضای داخلی عمارت را خنک و دلپذیر سازد.

عمارت ملک شامل چندین بخش است که عبارتند از پیشخوان، سکوی بنا، سر در بنا و ساختمان اصلی. در ادامه به معرفی مختصری از بخش های این عمارت می پردازیم:

پیشخوان بنا شامل فضای باز و گسترده‌ ای است که پیوند دهنده فضای شهر به این مجموعه است و به سکوی سردر و عمارت اصلی راه دارد. بخش دوم مربوط به سکوی بنا است که این قسمت نیز بسیار عظیم بوده و با یک ردیف پله‌ به بنای اصلی متصل گردیده است. بخش سوم عمارت مربوط به سردر بنا بوده و شامل فضای ایوان است. فضای ایوان شامل سه جفت ستون است که به ساختمان اصلی می رسند. همچنین یک در بزرگ چوبی با تزئینات فلزی در این بخش دیده می شود.

حال نوبت به بخش اصلی و چهارم این عمارت می رسد که همان عمارت اصلی است و ساختمان اصلی به عنوان مهم ترین قسمت این عمارت به شمار می رود که دارای ۲ طبقه بوده و بر روی دیوارهای آن نیز نقاشی های بی نظیری دیده می شود. در سالن پایین این عمارت ملک‌ التجار جلسات و ملاقات های خود را با افراد بانفوذ انجام می داد و در طبقه بالا نیز ضیافت‌ های خصوصی انجام می گرفت. با توجه به اینکه سبک معماری داخلی این عمارت از سبک ساختمان سازی در سواحل خلیج به نام بنگله گرفته شده است و شامل یک قسمت استحفاظی، بارو و شاه نشین و چند ایوان و اتاق‌ های مسکونی هستند. همچنین در این مجموعه علاوه بر بخش‌ های ذکر شده، باغ‌ های تودرتو نیز وجود دارند که از طریق دیوار از هم جدا شده‌ اند و هر کدامشان ورودی جداگانه‌ ای برای ارتباط با فضای بیرونی دارند.